Inleiding

In de 20e eeuw lagen er in Nederland tal van regionale en interlokale tramlijnen waarmee reizigers en vooral ook goederen werden vervoerd. Daarmee werden het platteland en de steden en dorpen daarin bediend met goede verbindingen die weer aansluiting gaven op het vaderlandse, nationale spoorwegnet. Zo was de bereikbaarheid van Nederland tot in de haarvaten verdicht. De RTM richtte zich ook op het transport van agrarische producten (melk in bussen, suikerbieten), vee, stukgoed, bouwmateriaal en postvervoer.

Naast het reizigersvervoer was bij de RTM het goederenvervoer van vitale betekenis voor de bereikbaarheid van en naar de (toen) geïsoleerde Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden, waarbij de veerdiensten over de zeearmen van belang waren voor de verdere aansluitingen en doorvoer.

Het tramlijnennet en de veerdiensten van de RTM op de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden.

De Stichting v/h Rotterdamsche Tramweg Maatschappij wil dat tijdsbeeld levendig houden door een regelmatige exploitatie van het goederenmaterieel in de tramdiensten.
Jaarlijks wordt, op Tweede Pinksterdag, een speciaal thema georganiseerd, waarbij met name het goederenmaterieel in de trams te zien is. Bij dit “spektakel” zoals ze het zelf noemen, sluiten ook vaak regionale eigenaren aan van oldtimer-vrachtauto’s, zodat een fraai en levend monument ontstaat uit vroeger tijden.

Na de Tweede Wereldoorlog kwam ook in Nederland de motorisering goed op gang waardoor voor velen de bereikbaarheid en mobiliteit sterk verbeterde, vooral in de jaren vijftig en zestig. Het (eigen) autobezit nam in die jaren steeds meer toe. Het (snel)wegennet werd verder ontwikkeld en uitgebreid en de woningbouw was volop aan de gang. Steeds meer werden trambedrijven opgeheven of werden vervangen door busdiensten. Het goederenvervoer verplaatste zich naar de weg.

Na de watersnood van 1953 werden de tramlijnen van de RTM één voor één opgeheven en werd het openbaar vervoer op de eilanden meer en meer verzorgd door busdiensten en later ook door de Rotterdamse metro van de RET. Op Schouwen-Duiveland en in West-Brabant keerde de tram na 1 februari 1953 niet meer terug. De overige lijnen kwamen nog wel in bedrijf, maar in de Hoekse Waard en op Goeree-Overflakkee werden de tramdiensten in 1956-'57 stilgelegd, waarna alleen de trams naar Voorne-Putten nog overbleven, die in 1965-'66 door busdiensten werden vervangen. Op 14 februari 1966 reed de laatste tram tussen Hellevoetsluis en Spijkenisse. Met het Deltaplan werden de zeearmen afgesloten en werden de eilanden met elkaar verbonden en beter bereikbaar over de weg.

Tweede Pinksterdag, 10 juni 2019

Deze pagina laat in foto’s de herinnering herleven van het goederenvervoer bij de RTM.

Voor deze dag was een speciale dienstregeling ontwikkeld, waarbij volop met de tramsamenstellingen en locomotieven werd gewisseld en gevarieerd. Zo reden er ook gemengde trams waarmee zowel reizigers als goederenwagons vervoerd werden. Aan levend vee ontbrak het niet: in hekwagen 581 werden schapen vervoerd die ook een leuke dagbesteding bij de RTM hadden. Uitstekend verzorgd en goed voorzien van water en hooi lieten zij zich wat ritjes heen en weer rijden, met de welwillende medewerking van een Ouddorpse agrariër.

Via de inmiddels bekende route naar Ouddorp kwamen Jos Beerman en ik rond kwart voor elf aan bij de RTM en konden we ons laten verrassen door een goed opgezet en zeer afwisselend evenement. Rond het middaguur liep het museum vol met reizigers die de beleving zelf wilden ervaren. Aan het weer lag het niet: slechts een kort regenbuitje friste de omgeving weer op waarna de zon weer uitbundig de middag tot aangenaam verblijf diende. Rond 17:00 uur was al het materieel met reizigers en vee weer “binnen” en kon voldaan huiswaarts gereden worden.

Om 12:06 uur vertrekt loc 50 met de gemengde reizigerstram 11 uit Port Zélande; de achterop lopende goederenstam 2 (bijgeplaatst op de wisselplaats bij de remise: 11:37 - 11:52)) zal in Middelplaat Haven afgehaakt worden en zal een locwissel plaatsvinden. De eerder vertrokken loc 54 met goederenstam 1 van tram 21G zal tram 11 verder naar West Repart vervoeren, aankomst om 12:20 uur. Met het nodige rangeerwerk in Middelplaat Haven zijn daar dan alle 3 sporen bezet. Aan creativiteit ontbreekt het bij de dienstregelingmakers niet. De "Leider van den Dienst" houdt alle trambewegingen in Post G (Grootendorst) nauwlettend in de gaten en ziet toe op de veilige loop der voertuigen.
Middelplaat Haven; plm. 12:10 uur drukte met rangeren en wijzigen van de tramsamenstellingen en locwissel. Rechts tram 11, de goederenstam 2 blijft achter en loc 50 wisselt voor loc 54. Links staat goederenstam 1. Alle sporen zijn bezet !!
In hekwagen 581 hadden de schapen het best naar hun zin.
André had het er maar druk mee: aan- en afkoppelen van de locs 50 en 54, en de luchtslangen van de remleidingen controleren. Hier wordt loc 50 even aangekoppeld om een stukje op te trekken wegens "het achter" niet vrij staan om het wissel te berijden. Zie foto's hierboven. Daarna mocht de loc veilig omrijden naar de andere zijde van goederenstam 2.
Middelplaat Haven; vertrek om 12:30 uur van loc 50 met goederenstam 1 naar Port Zélande.
In Port Zélande was de oldtimer Ford F-350 van de Brandweer Goeree ter plaatse en verzorgde enkele koeriersdiensten naar en van Ouddorp Remise.
Loc 54 met tram 12 passeerde bij halte De Punt de keerlus en kwam even later om 13:00 uur aan op zijn eindbestemming Ouddorp Remise.
Om 14:50 uur vertrekt de M67 met tram 41 naar West Repart en zal om 15:55 uur als tram 42 weer terug zijn.
Aan het eind van de dag keerden de schapen weer terug naar hun rechtmatige eigenaar en naar hun natuurlijke omgeving. Ze hebben bijgedragen aan een levendig schouwspel.
Loc 50 vertrekt hier om 15:25 uur met goederenstam 2 als tram 55G nog één keer naar Middelplaat Haven.
Bij de wisselplaats: links vertrekt om 15:45 uur tram 15 met motorwagen MABD 1804 als laatste rit van de dag naar West Repart en passeert hier de wachtende tram 55G die daarna doorwisselt naar het andere spoor om vrij baan te maken voor de terugkerende tram 42 met de M67. Hier hadden de dienstregelingmakers even over nagedacht, maar met 30 jaar ervaring “in den veiligen loop der trams” en onderlinge communicatie was dat “business as usual”. De Leider van den Dienst kwam zich persoonlijk ter plaatse op de hoogte stellen of zijn bevelen goed werden uitgevoerd en begrepen waren….
Tram 42 keert om 15:55 uur terug in Ouddorp Remise, hier ter hoogte van de wisselplaats.		Tram 116 keert om 16:45 uur als laatste terug in Ouddorp Remise. De leuke dag zit er op.
Stoom afblazen, maar dat heet in vaktaal: spuien....
In de werkplaats
Een kijkje werd ons gegund in de werkplaats. De opbouw van loc 37 vordert gestaag. Wie nog een financiële bijdrage wil storten in dit unieke renovatieproject kan dat doen op de bankrekening van de Stichting v/h RTM.
Stoomloc 56 krijgt in 2019 een grondige revisie; naar verwachting is deze loc eind van het jaar weer bedrijfsvaardig in dienst.
Inpakken en wegwezen.....Dank voor de leuke bijdrage aan deze dag.
Afsluiting
Het maken van selfies is tegenwoordig de moderne vorm van “ik was hier…”, uitgekerft met een mes in de bast van een boom. Maar de natuur moet een beetje ontzien worden in deze tijd van klimaatontwrichting. Nu “check” je in om het thuisfront te laten weten waar je uithangt, maar in ons geval: een mijmering aan vroeger tijden (1964) toen we er ook al bij waren. Als je elkaar al 55 jaar kent, mag die vriendschap best even op de foto; onze eerste ontmoeting lag immers bij de RTM.
		Een groepje Hilversumse spoorhobbyvrienden, Hans Verweij, Roel Bartlema (tweede van links), Adriaan Pothuizen (derde van links), Edward Bary (vierde van links) en Dolf Blokker, reisde op zondag 25 oktober 1964 af naar Rotterdam om deel te nemen aan een door de NVBS georganiseerde excursie naar de RTM waarvan de beëindiging van de exploitatie aanstaande was. Op 14 februari 1966 reed de laatste tram tussen Hellevoetsluis en Spijkenisse. Op het perron van de RTM-halte Rotterdam Zuid, tegenover de gelijknamige NS-halte, werd niet alleen de komst van de tram afgewacht maar werd nog even een groepsfoto gemaakt; de linker persoon is tot nu toe niet meer te achterhalen. De foto is gemaakt door Hans Verweij en momenteel in de collectie van Adriaan Pothuizen. Op de achtergrond het Handelsterrein Rotterdam Zuid, waar ook het tractieterrein en het depot van de RTM lagen. Het gebied ter plaatse aan de Rosestraat is volgebouwd, met onder andere het wooncomplex De Peperklip. Ook met de komst van het viersporige tracé van de Willemsspoortunnel herinnert niets meer aan deze historische plek in Rotterdam. De Willemsspoortunnel werd op 15 september 1993 geopend, na een bouwtijd van ruim zes jaar en als vervanging van het in 1877 geopende luchtspoor. Zie ook het verslag hiervan op deze website, kijk hier.

-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-