Inleiding

In het lange weekeind rond Hemelvaartsdag, preciezer gezegd op donderdag 25, vrijdag 26 en zaterdag 27 mei 2017 organiseerde het RTM-trammuseum in Ouddorp weer de “Driedaagse Meimanifestatie”.
Drie aaneengesloten dagen een festijn met ons rijdend cultureel railerfgoed. Want spoorwielen zijn niet gemaakt om stil te staan. En tegenwoordig heeft elk museum wel een “beleving” zoals dat heet: de bijpassende entourage er om heen. En die hebben we beleefd natuurlijk; oude klederdrachten, het gesleep met postzakken en melkbussen, oldtimers, een oude ronkende scheepsmotor, een miniatuurbaan en een draaiorgel. En een geweldige catering in de remise.

Van deze drie dagen koos ik Hemelvaartsdag uit; de beide andere dagen was ik deels verhinderd of was het te warm, c.q. te druk (op de vaderlandse autowegen).

Hemelvaartsdag

Traditiegetrouw staat Hemelvaartsdag landelijk ook wel bekend als Nationale Stoomtreindag waarop tal van railmusea zich presenteren met hun stoomlocomotieven.
Dit jaar viel Hemelvaartsdag dus op 25 mei. De weersvooruitzichten beloofden mooie, zonnige en vooral warme dagen en de verkeersinformatie voorspelde grote drukte op de wegen naar de Nederlandse kusten en de stranden.

Ik ging bijtijds per auto op reis naar Ouddorp om de files voor te blijven. Ik hoef vanuit mijn woonplaats “slechts” de hele A15 af te rijden en voorbij de Botlektunnel in Europoort afslag 12 Brielle de N57 naar Goeree Overflakkee te volgen, een route die ik inmiddels wel ken. Na mijn vriend Jos Beerman in Geldermalsen van de trein opgepikt te hebben om 09.00 uur volgde een rit van 120 kilometer vanuit de Betuwe. We zijn samen al jaren donateur van dit rijdend museum en hebben de oorspronkelijke RTM in de laatste jaren van zijn bestaan (1965 en 1966) nog net meegemaakt, zodat we nog wel enig historisch besef voelen….. Dat maakt een bezoek aan het museum ook telkens weer een feestje: het is meer dan een “dagje uit”. Voor ons is het herkenning, herinnering, nostalgie. Maar ook een dag vol bewondering. Wat het RTM-trammuseum presenteert en presteert is tot stand gekomen door hardwerkende vrijwilligers. Dat verdient waardering en bewondering.

Rond 10:45 uur waren wij in De Punt waar in de lus bij Oasis Parcs Punt-West Hotel & Beachresort de posttram uit West Repart opgewacht werd, bestaande uit dieselmotorwagen MABD 1804 (1924) met de rijtuigen PD291 (postbagagewagen), 296 (stukgoedwagen, beiden 1915) en de ABP397 (1906), die zijn eerste slag van de dag had gemaakt. Het duinlandschap is hier drastisch veranderd met de komst van dit resort. Maar wonderwel is de trambaan hier in een eigentijdse sfeer behouden gebleven. De naam van de halte “Bezoekerscentrum” (met eilandperron en twee perronsporen) ter plaatse herinnert nog aan een vroegere activiteit.

Na deze eerste fotoshoot waren we toe aan de koffie (met broodje) in de remise. De rest van de dag volgden we aan de hand van de dienstregeling voor deze dag het ingezette materieel, waarbij de stoomlocomotieven 50 en 54, de motorwagens M67, MD 1805 en het motorrijtuig MABD 1602 met bijbehorende rijtuigen ingezet waren. Een rit met één van de trams over de Brouwersdam is natuurlijk een “must” om het gevoel compleet te maken.

Met een beklimming van de uitkijktoren van het Inspiratiecentrum Grevelingen in Port Zélande is de blik op de Brouwersdam, de Grevelingen en de Noordzee aan weerszijden weids en op de voorbij rijdende trams bijzonder.

De dag werd traditioneel afgesloten met een tram getrokken door twee stoomlocs in dubbeltractie. Dat hoogtepunt van de dag is een prachtige en spectaculaire afsluiter waarvoor je het mooiste plekje uitzoekt om te fotograferen.

De beelden hieronder geven een impressie van de dag.

Rond half zes werd huiswaarts gekeerd met een afsluitend hapje eten in een wegrestaurant langs de A15.

Tweede Pinksterdag

Deze dag had de organisatie van de RTM vrijwel alles uit de kast (lees: remise) gehaald wat gerestaureerd en wel en glanzend in de verf maar rijden kon. Dus de autorit naar Ouddorp was een herhaling van tien dagen eerder: opnieuw gingen we samen op maandag 5 juni, 2e Pinksterdag, op pad, onder – opnieuw - stralende weersomstandigheden.

Met het goederenmaterieel werd volop gereden en gerangeerd wat leuke beelden opleverden, o.a. in Middelplaat Haven. Graag fotografeer ik (na toestemming) ook het dienstdoende personeel; mens en machine vormen nu eenmaal een onlosmakelijk met elkaar verbonden eenheid. Het goede contact met “De Leider van den Dienst” , Mark Grootendorst, bood mij een inkijkje in zijn werkdomein: de ruimte van zijn verkeersleiding in de remise. Want let op: bij veel gelijktijdige trambewegingen op de enkelsporige baan met tal van inhaal- en wisselmogelijkheden, is veiligheid van grootste belang. De portofoongesprekken met het trampersoneel onderweg waarbij toestemmingen (of juist niet) worden gegeven, vraagt een duidelijke gespreksdiscipline in de exploitatie. Aan de hand van een tijdwegdiagram op het computerscherm en een rittenschema wordt exact bijgehouden welke tram waar rijdt. Een sporenplan ondersteunt dit geheel. De moderne tijd heeft in dit “zenuwcentrum” van de verkeersleiding ook bij de RTM zijn intrede gedaan. En de Dienst kan maar door één persoon geleid en overzien worden; Mark Grootendorst beheerst dat vak als geen ander.

Inmiddels waren de trams goed gevuld met reizigers en werden zelfs reizigerstrams met goederenstammen gecombineerd wat bijzondere beelden opleverde. “Gemischster Züge” of ”Reisezüge mit Güterbeförderung” of andersom: “Güterzüge mit Personenbeförderung” zoals de Duitsers dat zo fraai noemen. Kom daar in Nederland eens om….maar op smalspoor en bij plattelandsspoorlijnen kan dat omdat “die Transportgeschwindigkeit” voor beide toch dezelfde is.

Het kijken naar en fotograferen van rangeerwerk is al een beleving apart.

Met een bezoek aan de winkel werd de dag afgesloten. Daar is zoveel te koop dat je soms wel alles zou willen kopen. Een echte aanrader om dat eens rond te snuffelen. Aan de wand zijn de RTM-tramlijnen van vroeger fotografisch en geografisch in beeld gebracht. Ik beperkte mij tot de aanschaf van een set brillendoekjes met afbeeldingen; dat komt bij het maken van dit reisverslag nog van pas…..

Het is inmiddels gewoonte geworden: historie beleven op de (voormalige) Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden met de verfrissende zeewind maakt hongerig. Wederom werd op de thuisreis een hapje onderweg gegeten, maar dat hadden in het bewuste snelwegrestaurant meer dagjesmensen op hetzelfde tijdstip bedacht. Uiteindelijk lukte het iets voorgeschoteld te krijgen en kon teruggekeken worden op alweer een leuk dagje RTM.

Het “normale rijseizoen” in de maanden juli en augustus komt er aan en bijzondere evenementen liggen in het verschiet: de Zomer-kinderdagen (9 en 10 augustus), Open Monumentendag (9 september) en de Kerstritten (26 december). En natuurlijk treffen we elkaar weer op de jaarlijkse Donateursdag in september. De RTM moet je gewoon vaker doen.

De foto's hieronder geven een impressie van de dag.

Hemelvaartsdag, 25 mei 2017
Brouwersdam, eindhalte West Repart (voorheen Scharendijke Dolffijn); omlopen van de MD 1805 voor de terugrit.		Chef van de tram, conducteur Jan de Bruin; hij kreeg in september 2016 de onderscheiding en bijbehorende versierselen uitgereikt als Ridder in de Orde van Oranje Nassau als blijk van waardering voor zijn inzet en kennis en kunde van de gehele organisatie. Zie ook pagina 14 van dit thema. Jan de Bruin uit Rotterdam begon in 1972 bij de RTM als opleider en examinator. Hij draagt als vrijwilliger de verantwoordelijkheid voor het onderhoud van het materieel en leidt jongeren op en geeft cursussen aan belangstellenden om stoker en machinist te worden op de stoomlocomotieven. Het doorgeven van het vak aan jongeren vindt hij van levensbelang voor de toekomst. Dit doet hij niet alleen voor de RTM, maar ook voor andere spoorwegorganisaties. Ook zorgt Jan voor de nodige certificeringen die nu eenmaal bij een spoor- en trambedrijfbedrijf horen. Hij schreef een aantal boeken over spoor- en tramhistorie, zoals onder meer het boek “Het Indische spoor in oorlogstijd” (de spoor- en tramwegmaatschappijen in Nederlands-Indië in de vuurlinie, 1873 – 1949*). Jan de Bruin is mede-auteur van het RTM-Jubileumboek “Van Oud naar Goud”.
Tweede Pinksterdag, 5 juni 2017
Middelplaat Haven; middagpauze voor het personeel van tram 23G (aankomst 12:50 uur)/24G (vertrek 14:00 uur). André Brauns en Janneke Sluijter genieten van een broodje en de zon. Zie de rittentabel hierboven.
Na aankomst van gemengde tram 13 in Middelplaat Haven (a: 13:55 u.) werd de achterop lopende goederenstam 1 afgekoppeld en door de MD 1805 omgerangeerd. Er stonden toen twee goederenstammen op deze halte. Zie de rittentabel hierboven. De tractoren keken toe.
Middelplaat Haven; rondvaartboot "Grevelingen" van Rederij Zeeland verzorgt de aansluitingen op/van de tram.		Tram 14 met stoomloc 54 uit West Repart vertrekt hier (v: 14:25 u.) uit Middelplaat Haven en zal in Port Zélande combineren met goederenstam 2.
Port Zélande. MD 1805 heeft intussen goederenstam 2 van Middelplaat Haven naar Port Zélande gebracht waar deze (achterop) gecombineerd werd met de aangekomen tram 14 met stoomloc 54. De reizigerstam reed eerst het hoofdspoor op en reed vervolgens terug om de goederenwagons op het andere spoor aan te koppelen. De 1805 is even aan de kant gezet op het kop-perronspoor. Hiermee waren alle sporen bezet. Op de laatste platte wagon worden twee tractoren vervoerd. Zie ook de rittentabel hierboven.
Ouddorp, Remise. Het regelcentrum van de “Leider van den Dienst”, waar Mark Grootendorst al het tramverkeer coördineert, met moderne technieken. Verkeersleiding is ook hier een noodzaak. Bij veel gelijktijdige trambewegingen op de enkelsporige baan met tal van inhaal- en wisselmogelijkheden, is veiligheid van grootste belang. De wissels worden ter plaatse bediend en dat vraagt goed inzicht in het rangeerplan. De portofoon- en telefoongesprekken met het trampersoneel onderweg waarbij toestemmingen worden gegeven (of juist niet, “hold on”), vraagt een duidelijke gespreksdiscipline in de exploitatie. Aan de hand van een tijdwegdiagram op het computerscherm en een rittenschema wordt exact bijgehouden welke tram waar rijdt. Een sporenplan ondersteunt dit geheel. En de Dienst kan maar door één persoon geleid en overzien worden; Mark Grootendorst beheerst dat vak als geen ander.
Andere oude transportmiddelen waaronder Bedford en DAF-trucks in de remise maakten het tijdsbeeld compleet.
Met een weidse blik op de Noordzee, met op de voorgrond de Brouwersdam, N57, wordt deze reportage beëindigd. Foto’s vanaf de uitkijktoren van het Inspiratiecentrum Grevelingen in Port Zélande. De andere zijde biedt een fraai uitzicht op het Grevelingenmeer en de trambaan langs de parallelweg.