infrastructuur

Inleiding

In Enschede is het emplacement vernieuwd. Het project heeft de naam “Groot Enschede” gekregen. De planning van de grootschalige werkzaamheden ligt tussen maart 2013 en midden 2014. In diverse fases vindt de ombouw plaats. De nadruk lag op een grote ombouw-operatie in juli en augustus 2013.
Station Enschede heeft een belangrijke nationale, internationale en regionale functie.

Treinverkeer (per 9 december 2012, bron Wikipedia; Lijst van treinseries, klik hier)

Als Intercitystation is Enschede begin- en eindpunt van de volgende intercitytreinseries:

1600 Intercity Schiphol – Hilversum - Amersfoort – Deventer – Hengelo – Enschede
1700 Intercity Den Haag Centraal – Utrecht Centraal – Amersfoort - Deventer – Hengelo – Enschede

Als regionaal station is Enschede begin- en eindpunt van de volgende sprintertreinen:

7000 Sprinter Apeldoorn – Deventer – Almelo – Hengelo – Enschede
7900 Sprinter Zwolle – Almelo – Hengelo - Enschede

Tenslotte heeft Enschede een grenslandverbinding naar Gronau met verdere verbindingen naar belangrijke Duitse knooppunten:

20100/RB64 Regionalbahn/DB Regio Enschede – Münster (Westfalen) Hbf
20200/RB51 Regionalbahn/DB Regio Enschede – Dortmund Hbf.

Via Hengelo heeft Enschede verbinding met Bad Bentheim en Hannover/Berlijn.

De stedenband Almelo-Hengelo-Enschede is een belangrijke regionale economische motor.

Twentestad was een plan om de Twentse gemeenten Hengelo, Enschede en (delen van) Borne samen te voegen. Twentestad zou met zijn inwonersaantal van circa 250.000 qua grootte de vijfde gemeente van Nederland zijn geworden. De fusiepoging mislukte echter.

Hiernaast een lijnenkaartje met intercityverbindingen in Nederland voor het dienstregelingsjaar 2013.
Bron: Wikipedia.

Meer informatie over Enschede op Wikipedia, klik hier.

Station Enschede in vroeger tijden

Korte samenvatting

In Enschede werd in 2013 het emplacement vernieuwd en opnieuw ingericht. De werkzaamheden duurden zes weken, van 6 juli t/m 18 augustus 2013.
In deze periode reden er geen treinen, maar bussen naar en van de tijdelijke keerhalte Drienerloo.
Dit grote infraproject volgen we in woord en beeld. Reden om ook eens terug te blikken in vroeger tijden; we doken in de archieven.

Het huidige stationsgebouw is van na de Tweede Wereldoorlog en werd geopend in oktober 1950. Architect H.G.J. Schelling (1888-1978) ontwierp het station als mix tussen kopstation en parallelstation. Deze laatste functie verloor het in 1980 met de opheffing van de treindienst naar Gronau (Duitsland). Hierdoor ontstond een groot kopstation, waarbij de verschillende stationsdiensten vreemd gelegen waren langs de voormalige internationale sporen.

Architect Schelling ontwierp in de jaren 40 en 50 diverse stationsgebouwen, waaronder die van Hengelo (1951), Zutphen (1952) en Arnhem (1954), die alle zijn gebouwd in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid. Kenmerk van alle stations is het beton met de vele zuilen. Gebruik van beton kwam voort uit de beschikbaarheid van dit materiaal na de oorlog. Het ontvangstgebouw in Enschede is gericht op de kopsporen. Het gebouw is opgezet uit modules van 5,25 × 5,25 meter. De ontvangsthal was voor Schelling het belangrijkste onderdeel van het station. Niet vanwege haar hoogte, maar vanwege haar openheid. Deze openheid stimuleerde hij door open sluitstenen te gebruiken. Door de haakvormige plattegrond wordt vanzelf een stationsplein afgebakend, wat gebruikt wordt voor busverkeer en taxi's. In de jaren 70 werd het busstation verplaatst naar de zijkant van het gebouw, waardoor de hoofdingang nauwelijks meer gebruikt werd en reizigers via de zijtrap het station betraden. Het station kwam te liggen op de plek van de voormalige locomotievenloods.

In 2000 werd het station ingrijpend verbouwd. De zijingang verdween en midden in de grote ontvangsthal werd een nieuw ingang gemaakt.

Het traject Hengelo - Enschede is in 1951 geëlektrificeerd. Het traject maakte toen al jarenlang deel uit van de belangrijkste verbinding tussen de Randstad en Twente. Op 20 mei 1951, ingaande de zomerdienstregeling, kwamen de trajecten: Apeldoorn -– Hengelo -– Enschede en Hengelo - Oldenzaal elektrisch onder de draad. En verdween de stoomtractie vrijwel uit Enschede en concentreerde zich in Hengelo. Voor het keren van de Duitse stoomlocomotieven bleef een (verplaatste) draaischijf voorlopig intact. De grote draaischijf bij de voormalige locomotievenloods werd gesloopt, op de fundering na die onder de kopsporen 2 en 3 verdween; in 2013 werd deze fundering alsnog gesloopt.

Dertig jaar later, in 1981, werd het traject Enschede - Gronau gesloten. Twintig jaar later, in 2001 werd de spoorlijn echter weer heropend. De aansluiting op het Nederlandse spoorwegnet werd echter na de heropening ongedaan gemaakt. De grenslandtreinen werden gefaciliteerd op een eigen (kop)spoor 5 en een eigen zijperron, voor reizigers alleen "buitenom" via een overweg te bereiken. In 2013 werd dit hersteld.

Bronnen: Wikipedia (lees hier en hier) en Maandblad NVBS, Op de Rails, uitgave 1963-7, blz. 99-105, "De geschiedenis van de spoorlijnen in Twente" (J.G.C. van de Meene en R. Ankersmit), klik hier.

Enschede 1950. De foto toont het nieuwe station van architect Schelling in 1950, dus voor de elektrificatie van 1951. Rechts op spoor 4 staat een trein bestaande uit coupérijtuigen en links op spoor 3 twee gekoppelde DE3’n, vemoedelijk de diesel-expresdienst naar het westen. Op de achtergrond zijn de contouren van het oud SS-station nog te zien, dat westelijker gelegen was. Foto: Verzameling Bertus Kers.

Enschede 1950. Twee gekoppelde diesel-elektrische treinstellen DE3 (Materieel 1934, klik hier) staan op spoor 3 klaar voor vertrek voor een expresdienst naar het westen. De kopsporen 2 en 3 waren toen nog gebogen. Hier lag de oude locomotieven draaischijf. Het wissel werd gebruikt om locomotieven te laten omrijden. Aan het stationsgebouw wordt nog gewerkt, de klokkentoren staat nog in de steigers. Foto: Verzameling Bertus Kers.

Enschede 1950. Aanleg perron langs spoor 4. Foto: Verzameling Bertus Kers. Vergelijk deze foto met die van 10 juli 2013 hieronder.

Ontwikkelingen emplacement Enschede

De verbouwing van het emplacement in 2013 is niet de eerste keer, dat de infrastructuur een metamorfose ondergaat.

Aan de westzijde van het emplacement werd in 1895 een kleine onderdoorgang gemaakt voor de Tubantiasingel. Op 26 april 1949 werd de gunning verleend voor het maken van een nieuwe onderdoorgang, te bouwen ter plaatse van de bestaande die geheel moest worden weggebroken. De nieuwe onderdoorgang was nodig voor het geplande viersporige emplacement (zie de tekeningen).

De Prinsessetunnel was er al. Op de nationale Feestdag na de geboorte van Prinses Beatrix (31 januari 1938) werd deze tunnel geopend. Deze tunnel liep onder het SS-emplacement door, ten oosten van het toenmalige stationsgebouw en verbond de Hengelosestraat bij het toenmalige station Noord (spoorlijn naar Lonneker) met de Parkweg en de wegen naar het centrum. Voor de aanleg van deze tunnel werd het oostelijke gedeelte van het emplacement Noord opgegeven. Deze tunnel droeg ook wel de naam Prinses Beatrixtunnel, de oorspronkelijke naam was Prinsessetunnel die heden nog als naam op de straatnaambordjes staat.

Eind veertiger jaren vonden grootschalige werkzaamheden plaats, allemaal te maken hebbend met de voorgenomen elektrificatie per zomerdienstregeling 1951. Het emplacement werd verbreed tussen km 52.470 - 53.070 en kwam te liggen bovenop het ontworpen 4-sporige viaduct aan de Tubantiasingel. Als onderdeel van de emplacementsverbreding moest ook de draaischijf worden verplaatst. De onderbouw van deze draaischijf aan de westzijde was in 1949 vrijwel klaar en het daarbij gemaakte kolenpark werd op 23 november 1949 in gebruik genomen. De bestaande bovenbouw van de (oude) draaischijf moest worden verplaatst van de oostzijde naar de westzijde en dat gebeurde in de nacht van 30 november op 1 december 1949. Op 19 december kwam de draaischijf in dienst (zie de foto van Peter van der Vlist van 7 juni 1965, hieronder).

Er werd een nieuw stationsgebouw gepland met perrons, gedeeltelijk uit te voeren als kopstation en dichter bij de stad. Het nieuwe stationsgebouw werd op 28 oktober 1950 in dienst gesteld in aanwezigheid van President-Directeur F.Q. den Hollander en de daarop volgende maandag 30 oktober werd al begonnen met de sloop van het oude. Op 19 december was dat project voltooid. Zie de tekeningen met de oude en nieuwe situatie rond het stationsgebouw.

Alle werkzaamheden in Enschede (de toenmalige emplacementswijzigingen waren in vergelijking met die van nu zeker gelijkwaardig, als de moeilijke verbreding van de tunnel daar bij betrokken wordt) waren net op tijd klaar voor de invoering van de zomerdienstregeling 1951 waarbij ook de elektrificatie naar Twente een feit werd.

Bron: Spoor- en Tramwegen jaargang1950 (nr. 24 en 25).

Depot Enschede vanuit de lucht. Deze opname werd gemaakt op 15 juni 1932 uit noordelijke richting. Links loopt de spoorlijn richting Gronau. In het midden de rechte locomotievenloods met rechts daarvan de draaischijf. Op deze plek werd in 1951 het nieuwe station Enschede gebouwd. De fundering van de draaischijf werd bij de renovatie van het emplacement in 2013 alsnog gesloopt. Helemaal links de overweg in de Korte Hengelosestraat. Vergelijk de tekening hieronder. Foto: KLM Aerocarto, nummer 07427. Bron: In het voormalige tijdschrift STOOMKRONIEK 24, uitgave maart/april 1984 is een artikel gewijd van auteur H. Waldorp over de locomotievendepots van Enschede, met literatuurverwijzingen naar J.G.C. van de Meene, R. Ankersmit en N.J. van Wijck Jurriaanse. Een bijdrage aan deze website door Bertus Kers en Nico Spilt.

Enschede 1959. Op deze luchtfoto, 27 jaar later dan de vorige foto, is de infrastructuur van het station grondig gewijzigd. Helemaal rechts het nieuwe station uit 1951. In het midden de groupage- en douaneloods, de nieuwe Van Gend en Loos-loods, de Prinsessetunnel onder het emplacement, links de draaischijf en vanuit het midden schuin rechts naar boven het tracé van de spoorlijn naar Lonneker. Foto: KLM Aerocarto. Foto: Verzameling Bertus Kers (Bron: Stadsarchief Enschede). Vergelijk met de tekening hieronder.

Enschede, 1944. De overweg in de (Korte) Hengelosestraat met wachtpost 47 (seinhuis III) aan de oostzijde van het station, met het spoor naar Gronau. Het witte gebouw links was een hotel, in de jaren zestig gesloopt. Op de luchtfoto hierboven is deze overweg uiterst links te zien. Foto: Verzameling Bertus Kers (Bron: Stadsarchief Enschede, fotonummer 000484). Zie ook de foto's van 2013 hieronder van deze locatie.

Enschede, 1949. Dezelfde overweg als de vorige foto, gezien vanuit tegenovergestelde kijkrichting (vanaf de Molenstraat), na de oorlog en vóór de vernieuwing van het station in 1951. Foto: Verzameling Bertus Kers (Bron: Stadsarchief Enschede, fotonummer 000485). Zie ook de foto's van 2013 hieronder van deze locatie.
We zien een aantal opmerkelijke dingen. De wachtpost 47 is hier al verdwenen. Het terrein naast de sporen is kennelijk bouwrijp gemaakt voor de aanleg van het 4e perron, later spoor 4 van het nieuw te bouwen station. Seinhuis III staat er nog en een hellingwijzer geeft een stijging van het spoor richting Gronau aan. Voor stoomtreinen hellingopwaarts dus. De overweg heeft geen (zichtbare) sluitbomen, althans niet aan de rechterkant van de overweg. Links staat een hek en wellicht een korte sluitboom die neergelaten is. Links daarvan rijdt een fietser over een weggedeelte zonder sluitboom. De voetgangersbrug over het spoor staat er niet meer. Vanaf het 4e perron vertrok de trein naar Gronau, een eind verder op het perron stond tot 1985 een hek voor douane en grens faciliteiten ter hoogte van het Grenshoes van de personeels vereniging Gunia. Tot op heden is geen jaartal gevonden voor de verhuizing van seinhuis III van wachtpost 47 (van foto 484 hierboven) naar het seinhuis op de plek op deze foto. Enschede kreeg in 1929, 1933, 1949 en 1951 een nieuw BVS.

Emplacement Enschede, 1938, Prinsessetunnel Hengelosestraat - Parkweg, oude situatie, station Noord, goederenloods.

Emplacement Enschede, 1951, Prinsessetunnel Hengelosestraat - Parkweg, nieuwe situatie met nieuw stationsgebouw, perrons, groupage en douaneloods, nieuwe Van Gend en Loos-loods.

Emplacement Enschede, Tubantiatunnel; Tubantiasingel - Parkweg, 2-sporig tot 1949.

Emplacement Enschede, Tubantiatunnel; Tubantiasingel - Parkweg, 4-sporig vanaf 1949, draaischijf verplaatst.

Stationsrelaisbeveiliging

Op 1 juni 1969 kreeg het emplacement van station Enschede de in die jaren (in vrijwel heel Nederland toegepaste) moderne NX-beveiliging met de bediening vanuit de centrale CVL-post in Hengelo. Deze post bediende ook de stations Almelo en Wierden (vanaf 24 november 1968) en Oldenzaal (vanaf 11 mei 1969). Hiermee werd een groot deel van de spoorlijnen en stations in Twente vanuit de post Hengelo aangestuurd. Vanaf 17/18 maart 2002 werd Post T Hengelo als laatste grote centrale verkeersleidingspost met een NX-bedientableau met meerdere stations opgeheven en kwam de bediening onder procesleiding, gestuurd vanaf de Post in Zwolle. Het NX-toestel in Hengelo was in lengte het grootste in Nederland. (Bron: Sporenplan Online). Meer informatie over NX op Wikipedia, klik hier en Sporenplan Online (van Sven Zeegers), klik hier. Ook de NVBS gaf in 1980 een speciaaluitgave van Op de Rails uit, het Seinwezennummer SW, "De beveiligingen bij de Nederlandse Spoorwegen" door R. Ankersmit en J.G.C. van de Meene, klik hier. Voor verdere uitleg over de beveiligingssystemen wordt naar deze documenten verwezen.

Nadat het grensoverschrijdende spoor naar Enschede in de jaren zeventig langzamerhand werd afgebouwd (in 1980 reed er nog maar één trein per dag) werd in 1981 de spoorlijn Enschede - Gronau gesloten en kwam de bediening van de beveiliging van dit spoor te vervallen. Twintig jaar later, in 2001, werd het spoor vernieuwd en weer in gebruik genomen, mede in het kader van de Eurregio-ontwikkelingen en bovendien werden er aan Nederlandse zijde twee nieuwe stations gebouwd. Het treinverkeer naar en van Gronau werd op een eigen spoor 5 met afzonderlijk perron afgehandeld maar viel buiten de verantwoordelijkheid van de treindienstleider Enschede (te Hengelo). Dit niet meer in beheer zijnde spoor werd op het NX-tableau “afgeplakt”, in afwachting van de nieuwe beveiliging en bediening vanuit Zwolle. Tot op de dag van vandaag en ook na de herinrichting van het emplacement in 2013 zal het niet geëlektrificeerde spoor 4b buiten het verantwoordelijkheidsgebied van de treindienstleider vallen. Het geisoleerd liggende spoor krijgt daartoe een eigen stootjuk....

Post T NX Hengelo, begin 2000. Van links naar rechts de emplacementen Hengelo, Enschede en Oldenzaal.
Foto: Sven Zeegers/Sporenplan Online.

Post T NX Hengelo, begin 2000. Detail emplacement Enschede. Foto: Sven Zeegers/Sporenplan Online.

Post T NX Hengelo, begin 2000. Detail emplacement Enschede. Er is een rijweg ingesteld van spoor 4b vertrekkend en naar spoor 1c aankomend. Foto: Sven Zeegers/Sporenplan Online.

Post T NX Hengelo, begin 2000. Emplacement Enschede. Foto: Sven Zeegers/Sporenplan Online.

Post T NX Hengelo, begin 2001. Detail emplacement Enschede. Het bediengebied voor de treinen van en naar Gronau is "afgeplakt" en uit de beveiliging gehaald. Een jaar later, zomerdienst 2002, zal het grenslandverkeer een eigen spoor 5 en een eigen perron krijgen. De bediening van Enschede is dan al verplaatst naar een nieuwe beveiliging vanuit Zwolle, reden om de layout van dit tableau niet meer aan te passen, anders dan op deze eenvoudige en goedkope wijze; op 18 maart 2002 werd post Hengelo opgeheven.
Foto: Sven Zeegers/Sporenplan Online.

Maar nu eerst een terugblik naar Enschede in de jaren 1950 - 1990 in onderstaande foto’s waarin het toenmalige materieel karakteristiek was voor het tijdsbeeld uit die jaren.

Station Enschede in de jaren 1950 - 1990

Hondekopmaterieel was een vertrouwde verschijning in Enschede, zeker vanaf begin jaren zeventig toen het structureel werd ingezet in de Intercitydiensten, in het kader van Spoorslag 70. Dit exploitatiemodel voorzag erin een regelmatig patroon van intercitytreinen met comfortabel materieel te rijden tussen de belangrijkste, aanvankelijk 40 grootste steden. Het plan kreeg ook wel de naam “de 40 steden Tempo Trein”; het stond aan de wieg van het latere intercitynetwerk. Maar ook daarvoor kwam dit materieel al in het oosten van het land en gold toen als modern materieel uit de serie Materieel 1954. Hier staat tweewagenstel ElD2 341 (met niet zichtbaar daarachter ElD4 725) op 21 juli 1964 als leeg materieel langs het perron te wachten op zijn volgende inzet. Foto: Peter van der Vlist.

Voor de diesellijnen waren Blauwe Engelen nog actief. Motorrijtuig DE1 36 zal straks achterop lopen, voorop rijdt DE2 86. Beide stellen staan in de ochtenduren op spoor 1 in Enschede klaar om trein 7228 naar Zutphen te rijden; het is 21 juli 1964. Foto: Peter van der Vlist.

Enschede, 7 juni 1965. De draaischijf met waterkolom herinnert in Enschede aan het stoomtijdperk. Het NS stoomlocdepot Hengelo werd als laatste in Twente per zomerdienst 1956 opgeheven (waardoor ook in Enschede geen NS-stoomlocs meer kwamen), maar deze draaischijf is daarna nog tot zomer 1964 gebruikt om DB stoomlocs te draaien. Later heeft hier de wasmachine gestaan bij spoor 1A en bleef de fundering liggen. In de tweede week van juli 2013 werden alsnog de funderingen ervan gesloopt. Foto: Peter van der Vlist.

Enschede, 12 december 1971. E-loc 1133 staat met het materieel voor trein 456 naar Amsterdam (Es vertrek 15:26 uur) klaar om straks te worden omgerangeerd. Rechts vertrekt eerst ElD4 769 als trein 650 naar Rotterdam. Beide treinen hebben als sneltrein naar het westen een lange rit voor de buffers. De markante klokkentoren van het station doet uitgeleide. Foto: Peter van der Vlist.

Opnieuw zien we hier op dezelfde datum als de vorige foto e-loc 1133 met het materieel voor trein 456 naar Amsterdam klaar staan; 12 december 1971. Foto: Peter van der Vlist.

E-loc 1125 met trein 241 uit Amsterdam heeft onder winterse omstandigheden zijn eindbestemming Enschede op tijd bereikt. Foto: Peter van der Vlist, 5 januari 1971.

Enschede, 24 oktober 1971. DE2 91, gereed voor vertrek naar Apeldoorn als trein 7258.
Foto: Peter van der Vlist.

Enschede, 24 oktober 1971. Links ElD4 772; rechts vertrekt DE2 87 als trein 7954 naar Zwolle.
Foto: Peter van der Vlist.

Enschede, 17 augustus 1975. E-loc 1004 komt als losse loc uit Hengelo om in Enschede trein 760902 op te halen. Zie volgende foto. Foto: Peter van der Vlist.

Op 17 augustus 1975 vertrekt e-loc 1004 met groepswagenladingtrein 760902 uit Enschede naar Hengelo. De loc kwam los uit Hengelo om deze trein op te halen. Foto: Peter van der Vlist.

De goederenloods in Enschede in 1986, gezien vanaf het station. Foto: Bertus Kers.

Enschede in 1955. Een driewagenstel mat’36 uit de serie 401 - 419 vertrekt van spoor 2. Spoor 1 is er dan nog niet. De lange goederenloods links is dan nog in gebruik. Het 2e perron met de sporen 3 en 4 was uitzonderlijk lang. Dit vanwege de lengte van de sneltreinen die van hier vertrokken. Foto uit de collectie van Bertus Kers.

Enschede, 16 februari 1980. DE1 26 op spoor 1; het rijtuig is bestemd voor trein 7250 naar Apeldoorn. Foto: Peter van der Vlist.

Enschede, 16 februari 1980. Links ElD2 328; Rechts DE 65, een paar minuten geleden aangekomen als trein 7935 uit Zwolle. Foto: Peter van der Vlist.

Enschede, 16 februari 1980. Diversiteit in Enschede: links de DE1 26 (spoor 1), bestemd voor trein 7250 naar Apeldoorn; midden DE2 65 (spoor 2), aangekomen als trein 7935 en rechts ElD2 328 (spoor 3), bestemd voor trein 7050 naar Deventer (en daarna met trein 650 verder). Foto: Peter van der Vlist.

Station Enschede in 2006

Enschede in 2006, 12 juni. Vanaf ongeveer hetzelfde fotostandpunt als de vorige foto zijn hier hetzelfde perron en dezelfde sporen te zien. Het "gat" in het perron is een lichtkoker voor de eronder liggende verkeerstunnel. Dit is een in 2006 gebouwde extra tunnelbuis naast de Prinsessetunnel voor het verkeer stad-inwaarts. De oude tunnel is eenrichting stad-uit met rijbanen voor de bussen. Foto: Bertus Kers.

Station Enschede in 2009

Enschede, 5 april 2009. Het eerste perron met de sporen 1 en 2. Op spoor 1 staat DH-treinstel 3431, ook wel Buffel genoemd. Foto: Henk Koster.

Enschede, 5 april 2009. Het opstelterrein met van links naar rechts de gemoderniseerde ICM-drierijtuigstellen 4042, 4036 en 4027. Foto: Henk Koster.

Enschede, 5 april 2009, gezicht op het emplacement..Rechts DH-treinstel 3433. Foto: Henk Koster.

Enschede, 5 april 2009, als vorige foto. Rechts DH-treinstel 3433. Foto: Henk Koster.

Enschede, 5 april 2009, ter hoogte van de Prinsessetunnel. Foto: Henk Koster.

Enschede, 5 april 2009, spoor 1 met DH-treinstel 3431. Op andere sporen staan ICM-treinstellen. Foto: Henk Koster.

Station Enschede in 2012

Enschede, 20 september 2012. Een plan V-treinstel staat op spoor 7, een ICM-treinstel op spoor 4. De sporen 5 t/m 7 zijn hier inmiddels opgebroken en ingekort. Foto: Edward Bary.

Enschede, 20 september 2012. Een plan V-treinstel staat op spoor 7. Foto: Edward Bary.

Station Enschede in 2013

Station Enschede werd geopend op 1 juli 1866, het huidige stationsgebouw stamt uit 1950 naar een ontwerp van architect Schelling. Het station ligt aan de rand van het centrum van Enschede en werd oorspronkelijk buiten de stad gebouwd aan staatsspoorlijn D (Zutphen – Gronau; geopend tussen 1865 en 1868). Het station werd voor het laatst ingrijpend verbouwd in 2000. De zij-ingang verdween en midden in de grote ontvangsthal werd een nieuw ingang gemaakt.

Sinds 18 november 2001 is er weer een treindienst naar Gronau en Münster/Dortmund. De treinen vertrekken van het nieuwgebouwde perron 5 en niet meer aan het oorspronkelijke. Vanwege de verschillende spoorwegbeveiligingssystemen in Nederland en Duitsland sluiten de beide spoorlijnen ook fysiek niet op elkaar aan. Daarmee is Enschede in feite een dubbel kopstation geworden. Spoor 5 werd "geknipt" en kreeg zelfs dubbele stootjukken in tegenovergstelde richting en werd los gelegd van spoor 4. Het perron voor de treinen naar Gronau ligt hierdoor vrij afgezonderd, en is alleen buitenom via de spoorwegovergang in de Korte Hengelosestraat bereikbaar vanuit het stationsgebouw. Meer informatie op Wikipedia, klik hier.

Hieronder enkele recente, eigen foto's van het stationsgebouw en directe omgeving, alle gemaakt op zondag 30 juni 2013, een week voor de start van de ombouwwerkzaamheden van het emplacement.

Station Enschede, plein aan de oorspronkelijke zij-ingang met rondweg voor gemotoriseerd verkeer, 30 juni 2013.

Station Enschede, plein aan de oorspronkelijke zij-ingang met rondweg voor gemotoriseerd verkeer, 30 juni 2013.

Station Enschede, 30 juni 2013.

Station Enschede, voorplein met centrale hoofdingang, 30 juni 2013.

Station Enschede, voorplein met centrale hoofdingang, 30 juni 2013.

Station Enschede, voorplein met centrale hoofdingang, 30 juni 2013.

Station Enschede, 30 juni 2013, de kopsporen 3 en 2. Op spoor 3 (links) DM90-treinstel 3411, op spoor 2 vertrekt DM90-treinstel 3424 als trein 7958 om 15:32 uur naar Zwolle via Nijverdal, een rit van 70 minuten. Zie ook het thema Combiplan Nijverdal op deze site, klik hier.

Enschede, 30 juni 2013. ICM-treinstel 4235 bij aankomst (15:49 uur) als Intercity 1649. De trein berijdt de lange wisselstraat naar spoor 4 en moet vrijwel het hele emplacement oversteken.

Enschede, 30 juni 2013. ICM-treinstel 4235 staat klaar voor vertrek (16:15 uur) op spoor 4 als trein 1660 naar Schiphol.

Enschede, 30 juni 2013. Spoor 5 gezien in de richting Gronau. Dit spoor zal bij de ombouwwerk-zaamheden weer aangesloten worden op spoor 4 (rechts), zodat reizigers niet meer de lange omweg via de overweg in de Korte Hengelosestraat hoeven te gaan om over te stappen.

Enschede, 30 juni 2013. Aankomst van trein 20200 uit Dortmund/Gronau op spoor 5. Vervoerder is DB Regionalbahn Westfalen. Dwergsein 368 kan dan weer uit de stand stop gezet worden....als het spoor weer is aangesloten op spoor 4.
DB Regionalbahn Westfalen voerde tot 11 december 2004 exploitatie op het traject Dortmund - Gronau - Enschede, maar na een openbare aanbesteding werd deze treindienst sinds 12 december 2004 geëxploiteerd door Prignitzer Eisenbahn GmbH. Sinds 11 december 2011 wordt deze dienst weer door DB Regio uitgevoerd, met vernieuwde treinstellen van het type Talent.

Enschede, 30 juni 2013. De grenslandverbinding tussen Enschede en Dortmund Hbf resp. Münster Hbf via Gronau bestaat al weer 10 jaar en is een halfuursdienst. Het materieel bestaat uit zgn. Talent-treinstellen. De Talent is een treinstel, een zogenaamde lichtgewichttrein voor het regionaal personen-vervoer. Het acroniem Talent staat voor Talbot leichter Nahverkehrstriebwagen.
DB Regio NRW GmbH is een Duitse spoorwegonderneming die als zelfstandige dochteronderneming van DB Regio AG het regionaal personenvervoer per spoor in de deelstaat Noordrijn-Westfalen uitvoert. DB Regio NRW heeft zijn hoofdkantoor in Düsseldorf

Enschede, 30 juni 2013. Aankomst om 14:20 uur van trein 20196 uit Münster/Gronau op spoor 5. De kering van de treinen bedraagt 6 minuten.

Enschede, 30 juni 2013. De grenslandverbinding tussen beide steden bestaat alweer 10 jaar.

Enschede, 30 juni 2013. Trein 20197 staat klaar voor vertrek (14:26) naar Gronau/Münster op spoor 5. De kering van de treinen bedraagt 6 minuten.

Enschede, 30 juni 2013. Trein 20197 bij vertrek naar Gronau/Münster op spoor 5. De kering van de treinen bedraagt 6 minuten.

Enschede, 30 juni 2013. Trein 20197 bij vertrek naar Gronau/Münster op spoor 5.

De overweg met ahob/installatie in de Korte Hengelosestraat in Enschede, 30 juni 2013.

Enschede, 30 juni 2013. Het baantracé naar Gronau, gezien vanaf de overweg in de Korte Hengelosestraat. Het spoor zal weer aangesloten worden op spoor 4.

Deze situatie in Enschede zal binnenkort verleden tijd zijn. Voor de Intercitys wordt perronspoor 1 en 2 vernieuwd en verlengd, kopspoor 5 voor de DB Regionalbahn zal weer aangesloten worden op spoor 4.

SLT-materieel in Enschede is niet een alledaagse verschijning waar in de treinserie 7000 normaliter SGM hoort te rijden. SLT-treinstel 2633 was in deze stoptreindienst terecht gekomen. Het stel staat hier op spoor 2 gereed voor vertrek als trein 7030 Enschede - Apeldoorn. Links zijn zojuist de DM90 treinstellen 3422 en de niet zichtbare 3420 binnengelopen als trein 7915 uit Zwolle. Foto: Bas van Heezik, 3 juli 2013.

Enschede, 30 juni 2013. Kopsporen 2 (met DM-treinstel 3420) en 3.

Enschede, 30 juni 2013. De Intercity’s worden in Enschede behandeld op spoor 4 vanwege de nuttige en nodige perronlengte. De vertrektreinen en aankomsttreinen kruisen elkaar hier in zogenaamde “piekligging” (dienstregeling per 9 december 2012, ingebruikname Hanzelijn met gewijzigde intercityverbindingen/treinseries). Vertrek om .15 en .45, aankomst om .19 en .49. In de nieuwe situatie worden de sporen 1 en 2 en het tussenliggende perron op lengte gebracht om daar de IC's te behandelen. Dit zal de kwetsbaarheid van de dienstregeling verminderen en de punctualiteit verbeteren. Bovendien blijven de IC's dan aan die zijde van het emplacement (zuidzijde) en hoeven zij niet meer "over te steken" (naar spoor 4). Dit maakt het spoorgebruik efficiënter. Zie de tekeningen met de sporen lay-outs oud en nieuw hieronder.

Waarom een ombouw?

Het spoor op het emplacement Enschede is aan vervanging toe. De huidige situatie en infrastructuur dateert uit de naoorlogse wederopbouwperiode. In het Enschedese wederopbouwplan na de Tweede Wereldoorlog werden grote wijzigingen doorgevoerd in de hoofdwegenstructuur. Hierdoor werd ook de spoorlijn in westelijke (Hengelose) richting opgehoogd. Een nieuw station was hierdoor noodzakelijk, iets wat ook wenselijk was door de toenmalige ligging. Het oude Staatsspoorstation lag namelijk verder buiten het centrum van de stad dan het huidige. De Prinsessetunnel, ook wel de Prinses Beatrixtunnel (naar de in 1938 geboren kroonprinses) genoemd was als ongelijkvloerse kruising met het spoortracé voor het wegverkeer eind jaren 30 al in gebruik genomen (Utrechts Archief, dossier 916 Bestekken, archiefnummer 1674).

ProRail grijpt het moment van de vernieuwing aan om de huidige knelpunten op het emplacement en bij het station op te lossen en het spoor geluidsarmer te maken. Er komen twee intercity perrons en de aansluiting naar Duitsland wordt verbeterd.

Het emplacement kent door historische groei een aantal beperkingen. Door een aantal sporen en wissels te verleggen neemt ProRail de huidige knelpunten weg. Trein- en rangeerbewegingen zitten elkaar nu vaak in de weg (o.a. het kruisen van inkomende en uitgaande treinen), waardoor de efficiëntie niet optimaal is en het spoorgebruik niet goed benut kan worden. De aanpassing van de ‘sporenlay-out’ beperkt onder andere de huidige noodzaak tot heen en weer rijden in de nachtelijke uren, waardoor de overlast minder wordt voor de omgeving. Daarnaast verlengt ProRail het eerste perron zodat er extra ruimte voor een lange intercitytrein ontstaat, waardoor kans op vertraging vermindert. De trein van en naar Gronau komt op spoor 4b te staan zodat de overstap op andere treinen vereenvoudigd wordt. De nieuwe sporen en wissels worden voegloos aangelegd. Dit betekent dat het spoorgeluid op het emplacement verdwijnt.

Sporenplan station Enschede. Situatie juni 2013. De bediening van dit emplacement vindt plaats onder procesleiding vanuit de centrale Post Zwolle. De treindienstleider beheert dit gebied als Primair Proces Leiding Gebied (PPLG) met gebruikmaking van het bedienscherm Enschede. Bron: Wegwijzer Enschede, locale instructie. Op deze tekening is duidelijk te zien, dat binnenkomende Intercitytreinen het emplacement vrijwel dwars moeten oversteken; rijweg spoor HE > 2A > 4B, In de nieuwe situatie zal dat zijn HE > 2 en > 1. Zie ook de foto's van 30 juni 2013 hieronder.

Sporenplan station Enschede volgens SporenplanOnline.nl. Situatie tot 6 juli 2013.

Sporenplan station Enschede volgens SporenplanOnline.nl. Situatie vanaf aanvang dienst op 19 augustus 2013. Spoor 4 is gescheiden met twee stootjukken. Op spoor 4a (404a) worden Nederlandse treinen behandeld, op spoor 4b (404b) de (kerende) treinen van DB Regionalbahn. Op de kopsporen 401 en 402 worden de Intercity treinen behandeld, op de sporen 403 en 404a het stoptreinverkeer naar/van Apeldoorn en Zwolle. De daglichtseinen kregen (even) nummers in de 1000-serie, behalve het vertreksein van spoor 404b dat nummer 401 kreeg (oud dwergsein 368). Spoor 5 naar/van Gronau is niet meer in exploitatie en is fysiek en seintechnisch afgekoppeld. De servicevoorzieningen (o.a. wasmachine) zijn verplaatst naar de noordzijde van het emplacement. Alle sporen zijn kopsporen (gebleven), er is geen fysieke railverbinding met Duitsland (wat eerder ook niet het geval was).

Signaleringsscherm (overzicht van het) Primair Procesleiding Gebied Enschede, op de post Zwolle. De treindienstleider kan met dit scherm de bijzonderheden van de infra-elementen opvragen waarbij ook spoorbezettingen, rijwegen, treinnummers en andere bijzonderheden zoals verhinderingen worden getoond. Via rijweginstelling - al dan niet automatisch - worden rijwegen voor de treinen aangeboden. Op spoor 404B staat trein 1750 naar Den Haag, op spoor 403B staat trein 7052 naar Apeldoorn en op spoor 402B trein 7952 naar Zwolle. Perronspoor 401C bevat een tijdelijk sternummer vanwege werkzaamheden. De rode vlakjes bij enkele wissels zijn veiligheidsvergrendelingen, zogenaamde verhinderingen. Op opstelspoor 414 staat een rangeerdeel met het nummer 89008. Vergelijk dit scherm met het sporenplan hierboven en de foto's hieronder. De treinen op spoor 5 naar Duitsland vallen buiten het beheersgebied van ProRail. De vrije baansporen worden altijd met letters aangeduid, in dit geval EH en HE. In procesleiding zijn de met cijfers genummerde emplacementssporen meestal driecijferig, in dit geval in Enschede 400-nummers. Meer informatie over procesleiding, zie een uitgebreid artikel op de website van Nico Spilt, "Langs de rails", onder indexletter P (Procesleiding op het spoor). Foto: Johnny Riddering ProRail.

Emplacement Enschede in de eindsituatie. Tekening: Gérard van Teeffelen.

Impressie van de eindsituatie van het project Groot Enschede. Bovenaan het station. Bron: ProRail. Met een van de oudste perronindelingen in Nederland is station Enschede wel toe aan een grondige vernieuwing. Groot Enschede is een omvangrijk werk (bijna 15 miljoen euro) wat in de zomervakantie van 2013 uitgevoerd gaat worden door de combinatie VolkerRail en MNO Vervat. Het betreft de totale ombouw van het gehele emplacement Enschede. Dit is inclusief de stationsomgeving, de verbreding van een tunnel.

Oude en nieuwe lay-out emplacement Enschede. Tekeningen: ProRail.

Aard van de werkzaamheden

Webcams: vanaf 28 augustus 2013 niet meer in gebruik.

In zes weken tijd, van 6 juli t/m 18 augustus 2013, wordt de complete bovenbouw van Enschede vervangen en bovendien de complete bovenleiding, inclusief draagconstructie en de gehele beveiliging. Verder vindt er bodemsanering plaats en worden de funderingen van een draaischijfbak onder de kopsporen/perrons verwijderd. De perrons zelf worden ook vernieuwd, voor zover ze al niet verbouwd worden.

Van die vernieuwing wordt gebruik gemaakt om Enschede opnieuw in te richten, aangezien het een krom gegroeid emplacement is geworden. De kopsporen 1 en 2 worden op intercitylengte gebracht, waardoor aan de wens van NSR voldaan kan worden om twee IC's tegelijk in Enschede te hebben (ze kruisen elkaar in Enschede in de Hanzelijndienstregeling). Daardoor kan het lange spoor 4 gedeeld worden in een stuk binnenland en een stuk Gronause lijn, waarmee de bereikbaarheid van die laatste beter wordt en de overstap makkelijker. Spoor 5, waar de Gronause dienst nu een plaatsje heeft, wordt opgebroken.

Richting de lange IC-perrons wordt de hoofdbaan uiteraard ook verlegd, ten koste van de wasmachine en de paar opstelsporen die aan de zuidzijde liggen. Een nieuwe wasmachine is aan de noordkant voorzien en aan die kant wordt ook een goed geoutilleerd opstelterrein met serviceperrons aangelegd. Daarmee wordt tevens de milieuvergunningproblematiek, die in Enschede erg groot is, opgelost. Er hoeft immers veel minder gerangeerd te worden.

Omdat werkelijk (vrijwel) alles vervangen en verlegd moet worden, is het niet mogelijk een treindienst op wat voor locatie bij het station dan ook te blijven onderhouden. Er wordt voorzien in keren te Drienerlo, technisch althans. Dit vraagt een aanzienlijke (tijdelijke) beveiligingswijziging.

De bedoeling was om, min of meer los van dit alles, een fietstunnel onder het station door aan te leggen in dezelfde periode. Dat staat of valt met de financiering door de gemeente en uitspraak van de Raad van State over bezwaren die omwonenden hiertegen hebben. De Gemeente heeft dit verloren, bovendien is er geen geld voor. Dit plan gaat niet door.

Van "gemak" bij het bouwen is hier geen sprake. Het is een razend moeilijke klus, alleen al op het gebied van de logistiek. Gemakkelijk bouwen zou zijn in gewone weekenden - maar dan zou de bouwtijd, afhankelijk van de mogelijkheden langdurig delen van het emplacement vrij te maken voor dagbouw, oplopen tot 2 à 3 jaar.

Steeds vaker zien we, dat grote ombouw- of vernieuwingswerkzaamheden liever in één klap gedurende enkele dagen of weken plaats vinden, dan in gewone weekenden gedurende meerdere keren. De reizigers ondervinden dan wel veel hinder in één, enkele, relatieve korte periode, maar het werk is dan sneller klaar en goedkoper. Dat hierbij meestal de zomerperiode gebruikt wordt is niet vreemd; minder reizigers en schoolvakanties.

Grote buitendienststelling zomerperiode 2013

ProRail bundelt de werkzaamheden op het emplacement in één grote buitendienststelling van zes weken waarin het complete spoor wordt vernieuwd. Van 6 juli tot en met 18 augustus 2013 vindt de megaoperatie aan het spoor in Enschede plaats. Het combineren van alle werkzaamheden in een buitendienststelling verkort de hinder voor reizigers en omwonenden en bespaart dusdanig op de bouwkosten dat de knelpunten opgelost kunnen worden. De zomerperiode (minder reizigers en schoolvakanties) is een uitgelezen moment “de grote klap” in één keer goed en grondig uit te voeren. De NS en DB Regio zorgen voor vervangend busvervoer van en naar Enschede. Kijk voor meer informatie hierover op de site van ProRail en van vervoerder NS.

In de periodes voor en na de grote buitendienststelling vinden er diverse voorbereidende en afrondende werkzaamheden plaats.

Spoor 1a, 1b en 1c zijn inmiddels (juni 2013) compleet verwijderd; ook de wasmachine is er niet meer en de opstelsporen 5, 6 en 7 zijn gehalveerd. Spoor 8 is al vernieuwd maar is nog niet aangesloten op bestaande spoor. Van 6 juli tot 18 augustus 2013 wordt het complete spoor rond Enschede vernieuwd. Alle sporen worden eruit gehaald en nieuwe sporen teruggeplaatst. Het toekomstige spoor rond Enschede wordt voor de omgeving stiller. De werkzaamheden zijn live te volgen op een webcam via www.prorail.nl/enschede

Het geheel van sporen en perrons is 60 jaar oud en voldoet niet meer aan de huidige eisen. Binnenkomende en uitgaande treinen moeten nu nog op elkaar wachten. Na de werkzaamheden hoeft dat niet meer, wat de punctualiteit ten goede komt. Er komen twee Intercityperrons en de aansluiting naar Duitsland wordt verbeterd. Door aanpassingen aan het perron kunnen de treinen naar Duitsland vanaf woensdag 7 augustus vertrekken vanaf spoor 4b, waardoor de overstap eenvoudiger is.

Aanpassing treinverkeer

Het treinverkeer werd aangepast. Hieronder een overzicht van de wijzigingen van 6 juli t/m 18 augustus 2013.t.b.v.de werkzaamheden in Enschede.
Voor de kerende treinen is te Enschede Drienerlo de beveiliging aangepast.

Er rijden van 6 juli tot en met18 augustus geen treinen, maar bussen tussen:

Hengelo en Enschede op zaterdag 6 juli tot 14.00 uur.
Tussen Enschede en Enschede Drienerlo van zaterdag 6 juli (na 14.00) tot zondag 18 augustus (12.00 uur).
Tussen Hengelo en Enschede op zondag 18 augustus na 12.00 uur.
Tussen Enschede en Gronau van zaterdag 3 tot en met dinsdag 6 augustus. Vanaf woensdag 7 augustus rijden de treinen op dit traject weer volgens dienstregeling.

Reizigers moeten rekening houden met een extra reistijd van 15 tot 30 minuten.
Vanaf maandag 19 augustus rijden alle treinen op deze trajecten weer volgens dienstregeling.

Bronnen: in dit thema is gebruik gemaakt van informaties uit andere publicaties:

Websites: Wikipedia, NS, ProRail en Stationsweb

Maandblad Op de Rails, NVBS, uitgave juni 2013, blz. 285

Persberichten van ProRail en NS

Reisplanner NS en DB Bahn

Algemene Bedienings Voorschriften (ABV's) en wegwijzers Enschede

RTV Oost: Enschede blaast omstreden fiets- en voetgangerstunnel onder het station af. Klik hier.

Spoor- en Tramwegen jaargang 1950 (nr. 24 en 25) met dank aan Peter van der Vlist.

Maandblad NVBS, Op de Rails, uitgave 1963-7, blz. 99-105, "De geschiedenis van de spoorlijnen in Twente" (J.G.C. van de Meene en R. Ankersmit), klik hier.

Met dank voor de foto’s en tekeningen: Bertus Kers, Peter van der Vlist, Gérard van Teeffelen, Bas van Heezik, Johnny Riddering.

In onderstaande beelden wordt de ombouw gevolgd.

De werkzaamheden zijn ook te volgen op een webcam van ProRail, kijk hier.

Enschede, 26 juni 2013. Spoor 4 met daarnaast spoor 5 t/m 7 die gehalveerd zijn. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 26 juni 2013. Opgebroken spoor 1. Een stukje spoor ligt er al weer boven de tunnel die er nog maar tien jaar in ligt en nu alweer omgebouwd moet worden. Op het emplacement lagen nog veel “korte wissels” uit de jaren 50. De plaatselijke snelheid was daarom maximaal 30 km/uur, wat in de TSB (Tijdelijke Snelheids Beperking) afgedwongen moest worden. Alle wissels worden nu vervangen. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 26 juni 2013. De ingekorte sporen 5 t/m 7. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 26 juni 2013. De perronsporen 3b en 2b (van links naar rechts), gezien naar het stationsgebouw. Perronspoor 1 is hier al opgebroken. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 26 juni 2013. De opgebroken sporen 5 t/m 7 boven de Prinsessetunnel. Op de voorgrond spoor 4. Het oude gedeelte van de vroegere goederenloods (de betonnen rand met openingen erin vormde de laadperronhoogte) die hier gestaan heeft, is nog goed te zien. Vergelijk de foto hierboven uit 1986. Links van deze tunnel is in 2006 een nieuwe tunnel ernaast gebouwd die zal worden aangepast. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 26 juni 2013. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 26 juni 2013. Aankomst van trein 7943 uit Zwolle/Nijverdal op spoor 2. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 26 juni 2013. Vanaf de Prinsessetunnel naar het station kijkend zien we de werkzaamheden aan spoor 1. Foto: Stefan Verkerk.

Enschede, 26 juni 2013. Groot werkmaterieel is nodig om het emplacement opnieuw in te richten. Foto: Stefan Verkerk.

Enschede, 26 juni 2013. Het emplacement, gezien vanuit het westen, naar het station kijkend. Vergelijk de tekening hierboven. Foto: Stefan Verkerk.

De Prinsessetunnel in Enschede loopt onder het spoorwegemplacement. De linker, westelijke tunnelbuis is in 2005 aangebouwd. Van maandag 27 mei tot en met vrijdag 5 juli 2013 was de westelijke tunnelbuis (aan de Hengelose kant) afgesloten voor verkeer. Al het verkeer, vanuit beide richtingen werd via de oostelijke tunnelbuis geleid. Vanwege de beperktere capaciteit wwerd het verkeer geadviseerd zoveel mogelijk gebruik te maken van de omleidingsroutes via de Hengelosestraat, Singel en Parkweg. De bestaande busbaan in de oostelijke tunnelbuis werd gebruikt voor fietsers en voetgangers die stadinwaarts gaan. Fietsers die de stad uit gingen, maakten gebruik van de aanwezige fietstunnel.
Reden van deze tijdfelijke afsluiting van de westelijke tunnelbuis waren de werkzaamheden aan het dek van de Prinsessetunnel. De lay out van de sporen wordt aangepast en daarvoor moest het dek van de tunnel worden verbreed. De werkzaamheden maakten deel uit van het project Groot Enschede, waarbij alle sporen op emplacement Enschede worden vervangen en perrons worden verlengd. De foto, gemaakt op 30 juni 2013, is gemaakt vanaf de kruising Parkweg/De Ruyterlaan. Meer informatie, klik hier.

Enschede, 30 juni 2013. Prinsessetunnel, gezien vanuit het zuiden, vanaf de kruising Parkweg/De Ruyterlaan.

Enschede, 30 juni 2013. Prinsessetunnel, gezien vanuit het zuiden. Het station ligt op deze foto rechts. Op de achtergrond het hoofdkantoor van Zorg Verzekeraar Menzis aan de Hengelosestraat..

Partners in het project Groot Enschede.

Geen treinen van 6 juli t/m 18 augustus 2013 in Enschede.

Enschede, 30 juni 2013. Spoor 1 wordt verbouwd en verlengd voor Intercitytreinen.

Een betonnen opbouw als fundering voor het nieuwe spoor 1 op het dak van de Prinsessetunnel, 30 juni 2013.

Fundering voor het nieuwe spoor 1 op het dak van de Prinsessetunnel, 30 juni 2013.

Enschede, werkzaamheden ter hoogte van de Prinsessetunnel, 30 juni 2013. De nieuwe fundering voor spoor 1 is klaar.

Enschede, werkzaamheden ter hoogte van de Prinsessetunnel, 30 juni 2013.

Enschede, 30 juni 2013. De ingekorte sporen 5 t/m 7. Hier zullen reinigingsperrons en servicesporen komen.

Enschede, 30 juni 2013. De lichtkoker op het perron boven de Prinsessetunnel is dicht gemaakt. Vergelijk de foto hiervoor van Bertus Kers, gemaakt op 12 juni 2006. ICM-treinstel 4029 vertrekt op tijd (15:15) als trein 1656 naar Schiphol.

Enschede, 30 juni 2013. Het huidige emplacement, gezien vanaf perronspoor 4, gezien naar het westen, wordt volledig opnieuw ingericht. In de verte staat ICM-treinstel 4224 op spoor 14 om de trein van 16:45 uur te versterken. Vergelijk dit fotostandpunt met het sporenplan hierboven. De werkzaamheden starten op 6 juli 2013.

Enschede, 30 juni 2013. DM90-treinstel 3411 loopt om 15:29 uur binnen op spoor 3 als trein 7945 uit Zwolle. Rechts staat ICM-treinstel 4224 op spoor 14 klaar om de Intercitytrein van 16:45 uur naar Den Haag te versterken.

Enschede, 30 juni 2013. Opgesteld materieel op de ingekorte kopsporen 5 t/m 7. Van links naar rechts ICM-treinstel 4204, een SGM-treinstel 2900 (waarvan het nummer vanuit deze positie niet te lezen was) en ICM 4021.

Enschede, 30 juni 2013. Een partytent vanwege de aard van de werkzaamheden boven de sporen 5 t/m 7. ICM-treinstel 4061 vertrekt om 15:45 uur als Intercity 1758 vanaf spoor 4.

Enschede, 30 juni 2013.

Enschede, 30 juni 2013. Links de opgebroken sporen 5 t/m 7. Het terrein zal opnieuw ingericht worden met reinigingsperrons en servicesporen. Zie de tekening hierboven, nieuwe lay-out.

Enschede, 4 juli 2013. Nieuw spoor 7 wordt aangesloten op spoor 5. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 4 juli 2013. Aanleg nieuw spoor 7 boven de Prinsessetunnel. De partytent is weer verwijderd, zie vorige foto's. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 4 juli 2013. Aanleg nieuw spoor 7. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 4 juli 2013. Nieuw spoor 7 wordt tijdelijk aangesloten op spoor 5. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 8 juli 2013. Slopen, graven, afvoeren. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 8 juli 2013. Deze bovenleidingschakelaar heeft zijn langste tijd gehad. Foto: Bertus Kers.

"Enschede ligt tijdelijk plat". Foto: Bertus Kers, 8 juli 2013.

Enschede, 8 juli 2013. Situatie langs spoor 1. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 8 juli 2013. Situatie langs spoor 1. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 8 juli 2013. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 8 juli 2013. Sloopwerkzaamheden van de fundering van de oude draaischijf tussen en onder spoor 2B en 3B vlak voor het stootjuk. Het stationsgebouw van 1950 is gebouwd op de plek waar daarvoor de locomotievenloods lag. Dit station verving het oude station ter hoogte van de Prinsessetunnel, dat dus westelijker lag. Zie bovenstaande tekeningen. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 8 juli 2013. Als boven. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 8 juli 2013. De spoorbak van de kopsporen 2B en 3B wordt ook afgegraven en gesaneerd. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 8 juli 2013. Schatgraven onder de verwijderde sporen en perrons 2B en 3B, op zoek naar de restanten en de fundering van de voormalige draaischijf. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 8 juli 2013. Spooroplegging ten behoeve van het nieuwe spoor 1 op het dak van de Prinsessetunnel. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 8 juli 2013. Geen treinen maar graafmachines op het emplacement. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 8 juli 2013. Spoor 7. Om vergissingen uit te sluiten toch maar even met spuitverf op een dwarsligger kenbaar gemaakt. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 8 juli 2013. Opgestapelde oude spoorsecties. Bertus Kers.

Enschede, 8 juli 2013. De sporen 4 t/m 7 (van rechts naar links), gezien vanuit het westen richting station kijkend. Bertus Kers.

Enschede, 8 juli 2013. Perronspoor 4 (in de schaduw), rechts kopspoor 5. Bertus Kers.

Enschede, 8 juli 2013. Perronspoor 4 (links) en Gronau-spoor 5 (rechts). Van 3 t/m 6 augustus 2013 vinden hier de ombowwerkzaamheden plaats. Het Gronau-spoor wordt weer aangesloten op spoor 4, waarmee de grenslandtreinen een betere overstap krijgen. De NS-Intercitytreinen worden dan echter behandeld op spoor 1 en 2, zodat de uiteindelijke loopafstand niet korter zal worden, maar wel overkapt. De reizigers hoeven dan niet meer de overweg in de Korte Hengelosestraat te gebruiken, van waar af deze foto werd gemaakt. Foto: Bertus Kers.

Enschede, 10 juli 2013. Perron- en spoorvernieuwing spoor 4. Links het perron van Gronau-spoor 5, dat vanaf 7 augustus 2013 niet meer zal worden gebruikt. De grenslandtreinen zullen weer op spoor 4 stoppen en keren. De ombouwwerkzaamheden vinden plaats van 3 t/m 6 augustus 2013. Tijdens deze vier dagen vindt treinvervangend busvervoer naar/van Gronau plaats. Foto: Bertus Kers. Vergelijk deze foto met die van 1950 hierboven.