In mijn werkzame Amsterdamse spoorleven bij NS en ProRail van 1989 tot en met 2005 heb ik - ook een beetje beroepshalve– - vele grote evenementen meegemaakt die zijn weerslag vonden in het treinverkeer in de regio en de toestroom van duizenden bezoekers per trein. Als “Amsterdam” vol loopt is het verstandig en nodig om bijpassende maatregelen te treffen. De jaarlijkse feestviering van de Koninginnedagen op 30 april brachten vooraf uitgekiende draaiboeken met zich mee en extra personeelinzet om alles in goede banen te leiden. De uitvoerende organisaties waren goed voorbereid en stonden op de dag suprême op scherp. Ook SAIL 1990, 1995 en 2000 heb ik volop meegemaakt en ervan genoten. Dan denk je nu: ik heb het wel gezien allemaal. Tallships, duizenden bezoekers en overvolle treinen.

Maar de sfeer, het afwijkende reizigerspatroon, het fantastische schouwspel blijven trekken om het, ook na vele keren, opnieuw mee te maken. Dit jaar (2015) had ik een andere aanleiding om naar Amsterdam te reizen: het fotograferen van extra ingelegde treinen met bijzondere materieelsamenstellingen. En natuurlijk wat bootjes kijken op het IJ. Zien en gezien worden op een stralende zomerdag.

SAIL 2015

Op zaterdag 22 augustus 2015 waren maar liefst 4 chartertreinen in Amsterdam te bewonderen vanwege het nautisch evenement SAIL 2015. De Stoom Stichting Nederland (SSN) reed van Rotterdam via Gouda en Breukelen een trein met stoomlocomotief 01 1075 naar de hoofdstad. Over dit locnummer later meer. Verder kwamen in samenwerking met de MSM Gruppe en Nostalgiezugreisen een tweetal chartertreinen vanuit Duitsland naar Amsterdam, één via de grensovergang Kaldenkirchen/Venlo (uit Dortmund v: 06:40 via Duisburg, Düsseldorf en Keulen), een partytrein van MSM Gruppe en een trein via de grensovergang Bad Bentheim/Oldenzaal (uit Hamburg v: 05:30 via Bremen) van Nostalgiezugreisen. In deze trein reden nostalgische Rheingold rijtuigen mee. Namelijk een panoramarijtuig, de buckelspeisewagen en een in 1928 gebouwd restauratierijtuig. Onderweg werd de reizigers de mogelijkheid geboden om in de trein van een ontbijt en avondeten te genieten. In de feesttrein van MSM Gruppe reed een discorijtuig mee, zodat de reizigers feestend aan hun reis naar Nederland kunnen beginnen. Railexperts was voor beide treinen verantwoordelijk voor de afwikkeling in Nederland. Met beide treinen kwamen enkele honderden Duitse reizigers naar onze hoofdstad. Daarnaast reed de trein uit Dortmund/Keulen door naar Zandvoort, waar de gelegenheid geboden werd een dag aan het strand door te brengen, wat gezien de zomerse temperaturen en het fraaie weer geen slechte keus was. Tenslotte stond de locomotief 1252 met de Panorama Rail Restaurant van Railpromo tussen 10:00 en 15:00 uur voor bezichtiging en promotie geparkeerd op spoor 7a.

Rond 11:00 uur was ik in Amsterdam aangekomen. Eerst op het Centraal Station een paar uurtjes rondhangen, de binnenkomende extra treinen fotograferen, wat herinneringen ophalen, de nieuwe stationsentree aan de IJ-zijde bewonderen, het nieuwe busplateau en de gemoderniseerde perrontunnels. Het autoverkeer over de Ruijterkade achter het station gaat tegenwoordig door een tunnel ! Hoe anders ziet het er uit dan in “mijn jaren negentig” (…). In de middag naar een drijvend pontonpier aan het IJ nog wat sfeer proeven, de varende files bij de Oosterdoksdoorvaartsluis (Ods = Oosterdoksluis, de spoorbrug tussen Amsterdam en de Dijksgracht) op beeld vastleggen. En tenslotte in de vroege avonduren nog wat foto’s “langs de lijn” maken in station Amstel en Breukelen, ook om de deinende volksmassa wat vooruit te reizen. Je kunt niet overal tegelijk zijn: met medewerking van Rienk en Ide Nauta zijn ook nog enkele foto’s in Hilversum en op het centraal station gemaakt (en voor deze site beschikbaar gesteld). Fotografisch is Amsterdam Centraal een wat lastig station. In de ochtenduren staat de zon pal tegen voor uit het oosten/zuiden aankomende treinen, in de late middag precies andersom, dan staan de vertrektreinen naar het zuiden weer in het tegenlicht. Henk Koster heeft enkele foto’s desgevraagd wat geoptimaliseerd, waarvoor op deze plaats dank.

Hieronder een compilatie van foto’s: bijzondere treinen en een variatie aan bootjes. Waar niet anders vermeld, zijn de foto’s van mijzelf.

De SSN-trein komt exact op tijd (11:49 uur) Amsterdam CS binnenrijden op spoor 7b. Van het locomotieftype 01.10 waren twee varianten: kolengestookt en oliegestookt. Bij de nieuwe nummering in 1968 werd dat 011 resp. 012. De oliegestookte 01 1075 werd daarom toen 012 075. De SSN heeft loc 012 075 gekocht en heeft haar toen weer 01 1075 genoemd. De oorspronkelijk als 01 1075 in 1940 gebouwde kolenstoker werd rond 1957 omgebouwd op oliestook en bij de SSN rond 1991 weer terug op kolenstook. Sinds 2011 rijdt ze met nummerplaten met 011 075 erop. De SSN liet/laat de loc ook wel met het oorspronkelijke nummer rijden, dus 01 1075. Aan dit nummer kun je niet zien of het om een kolen- of oliebrander gaat. Vanuit haar vroegere depot in Rheine heeft de loc dus nooit als een 011 075 gereden. Het controlecijfer heeft voor de geschiedschrijving geen betekenis, een loc 011 075 met een ander controlecijfer dan 9 kan niet bestaan.
Kort na 12:00 uur vertrok het ledig materieel van de SSN-trein via middenspoor 6 naar de Amsterdamse Westhaven waar de stoomloc werd verzorgd met vers water en nieuwe kolen. Voor de terugrit werd de loc gedriehoekt via emplacement Houtrakpolder en CS, terug naar de Westhaven.		Waarna er alle tijd was om de Railpromo-trein te bekijken. Locomotief 1252 met de Panorama Rail Restaurant rijtuigen was tussen 10:00 en 15:00 uur voor bezichtiging en promotie geparkeerd op spoor 7a.

Om 12:10 uur passeert de extra trein van Nostalgiezugreisen met de nostalgische Rheingold rijtuigen die via de grensovergang Bad Bentheim/Oldenzaal op weg was van Hamburg (v: 05:30 uur) via Bremen naar Amsterdam. De eerste foto laat de trein zien in de spoorboog van Hilversum, de volgende foto's bij de passage over spoor 4. Locomotief LOCON 9904 verzorgde de trekkracht. Rond 12:30 uur werd Amsterdam bereikt. Foto’s: Rienk Nauta.

Dit is de partytrein van MSM Gruppe uit Dortmund/Keulen. De foto toont de terugkeer als ledig materieel uit Zandvoort in het Centraal Station om kop te maken op middenspoor 6 (om plm. 13:10-13:19) om vervolgens naar de Westhaven door gaan (waar langduriger opgesteld kan worden). Spoor 7a (rechts in de verte) was bezet met de Railpromotrein. De Sprinter naar Uitgeest van 13:17 uur was + 5 minuten vertraagd en vertrok direct hierna van spoor 7b via spoor 6. LOCON-locomotief 9902 verzorgde de tractie voor de terugrit naar/tot Venlo. Het materieel ging uiteindelijk weer naar Zandvoort om daar om 19:31 uur zijn lange thuisreis weer te starten (Amsterdam v: 20:03).

Nog één keer de Railpromotrein met loc 1252 op spoor 7a later in de middag gefotografeerd en dus bij een gunstiger zonnestand (door de dakruiten van de overkapping). Rond 16:00 uur maakte de trein een slagje naar de Watergraafsmeer voor de bevoorrading van de avondrit.

Amsterdam Centraal; de SSN-trein met loc 011 075-9 staat klaar op spoor 5b voor vertrek (19:13 uur) naar Rotterdam via Breukelen en Gouda. Beide foto's: Ide Nauta.
Amsterdam Centraal; de SSN-trein met loc 011 075-9, eerder op de dag in de Westhaven voorzien van water en kolen, vertrekt om 19:13 uur naar Rotterdam via Breukelen en Gouda. Beide foto's: Ide Nauta.
Loc 1252 met de Railpromotrein passeert hier rond 18:20 uur de spoorboog bij station Amsterdam Amstel. De dis in de restauratierijtuigen kan opgediend worden….Vroeger (en wellicht nog steeds) was dit een uitgelezen fotostandpunt om lange reizigerstreinen of goederentreinen volledig in beeld in de boog te fotograferen. Rechts in beeld de tunneluit-/inrit van de Amsterdamse metro waar het spoor richting Utrecht overheen ligt. Op de achtergrond de bebouwing langs de Wiboutstraat, ooit het oude spoortracé naar het Weesperpoortstation (1843 – 1939, Nederlandsche Rhijnspoorweg-Maatschappij). In het kader van de Spoorwegwerken Oost werd het spoor in de jaren dertig naar het oosten verlegd en kwam op spoordijken te liggen. Dit verklaart de enorme boog ter plaatse. Door graffiti op tunnelwanden en viaducten is het aanzien sterk verpauperd, maar daar denken de spuiters anders over.		In het laatste strijklicht van een zonovergoten dag, hier de terugrit van de SSN-trein bij de doorkomst om 19:40 uur in Breukelen. De trein is op weg naar Rotterdam Centraal via Gouda. De stoomloc werd in de Amsterdamse Westhaven verzorgd en via de Houtrakpolder en CS gedriehoekt. Verkeersleiders van ProRail wisten alle extra treinen, rangeerbewegingen en de verlengde treinen met duizenden bezoekers van de reguliere dienstregeling probleemloos in goede banen te leiden. Links de Mac Donalds langs de op-/afrit van de A2, maar daar zul je mij niet aantreffen: ik houd niet zo van fastfood en nog minder van alle verpakkingen waarin het doorgaans gepresenteerd wordt. Dus snel naar huis voor een gezond maaltje.