[0] [1] [1A] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12]

Afscheid Hoekse Lijn

met museummaterieel op 26 maart 2017


Inleiding

Tegenwoordig worden in Nederland spoorlijnen ook wel specifiek naar hun (regionale geografische) ligging vernoemd. Zo kennen als van ouds al de Oude Lijn (van Amsterdam via Haarlem en Den Haag Hollands Spoor naar Rotterdam) en meer uit de moderne tijd namen als de Schiphollijn, Veenendaallijn, de Vechtdallijn, de Maaslijn, de Heuvellandlijn en de Zeeuwse Lijn om er een paar te noemen.

Hoekse Lijn

De spoorlijn Schiedam – Hoek van Holland staat ook wel bekend als de “Hoekse Lijn” met als meest westelijke stations Hoek van Holland Haven en Hoek van Holland Strand. Aan de lijn liggen vanouds de stations Vlaardingen (Centrum) en Maassluis.

Na het opheffen van de laatste boottrein in 2006 fungeert de Hoekse Lijn voornamelijk als voorstadslijn die verschillende plaatsen langs de lijn verbindt met Rotterdam Centraal. In de loop der jaren werden vier voorstadshaltes geopend: Schiedam Nieuwland, Vlaardingen Oost, Vlaardingen West en Maassluis West. De dienst wordt uitgevoerd met SGMm Sprinter-treinstellen in een halfuurdienst, met een ritduur van 33 minuten (van/tot Strand). Verder reden er nog regelmatig goederentreinen naar Vlaardingen (minstens 1 keer per dag) en Maassluis.

NS heeft van 2006 tot 15 augustus 2008 de OV-chipkaart op deze lijn getest. Daartoe werden er poortjes op de perrons geplaatst die geopend konden worden met de chipkaart, maar ook met een gewoon treinkaartje of zelfs een willekeurig stukje papier.
In december 2007 is de treindienst gedecentraliseerd. De Stadsregio Rotterdam (en later haar opvolger, de Metropoolregio Rotterdam Den Haag) trad sindsdien op als concessieverlener. De lijn is niet openbaar aanbesteed en werd nog tot 1 april 2017 geëxploiteerd door NS.

Station Hoek van Holland Haven werd geopend op 1 juni 1893 en wordt met enige aarzeling toegeschreven aan de architect M.A. van Wadenoijen. Het bestaat uit een hoog middengebouw, geflankeerd door twee lagere zijvleugels. In 1950 werd een tweede stationsgebouw naast het oudere geplaatst naar een ontwerp van Sybold van Ravesteyn, dat een Italiaanse indruk maakte met een lange gevel en een veelvuldig herhaalde verticale geleding. Het station is verbonden met de ferryterminal van de Stena Line.

Internationale treinen

Vroeger was het station Hoek van Holland Haven een belangrijk begin- en eindpunt van internationale treinen naar Duitsland, Scandinavië en Moskou met namen als "Britannia Expres", "Rhein Express", "Nord-West Expres", "Scandinavië-Holland Express" en "Hoek-Warszawa Expres".
In de loop van de jaren '80 komt een eind aan de meeste internationale treindiensten. Begin jaren '90 rijden nog drie internationale treinen in aansluiting op de veerboten van en naar Harwich. Eind mei 1992 worden de Colonia Express en Brittania Express opgeheven. De gewijzigde vertrektijden van de nachtboot en de gevolgen voor de omloop in Duitsland zijn hiervoor de belangrijkste redenen. In mei 1993 komt met het opheffen van de Hoek-Warszawa Express een eind aan de laatste internationale treindienst op de Hoekse Lijn. De rechtstreekse verbinding met Amsterdam bestond nog tot 10 december 2006.

Treinbotsing bij Schiedam

Niet onvermeld mag blijven, dat op 4 mei 1976 nabij Schiedam een zeer ernstige treinbotsing zich heeft voorgedaan, die aan 24 personen het leven heeft gekost.

Boottreinen

Tot 10 december 2006 reed twee maal per dag een boottrein (intercity) van en naar Amsterdam Centraal, in aansluiting op de veerdienst naar het Engelse Harwich. Op 25 december werd niet gereden omdat er geen afvaarten waren. Met ingang van de dienstregeling 2007 verdwenen deze twee treinen, omdat de snelle bootverbinding naar Engeland werd vervangen door een dag- en een nachtboot.

Sindsdien stopt er alleen nog elk half uur de Sprinter van Rotterdam Centraal naar Hoek van Holland Strand v.v.

The end of the line

Het station heeft één kopspoor en twee doorgaande sporen. Opmerkelijk is dat de sporen in omgekeerde richting genummerd zijn: spoor 1 ligt niet langs het stationsgebouw, zoals meestal gebruikelijk. De perrons voor de doorgaande sporen 1 en 2 liggen iets verder van het stationsgebouw vandaan, in de bocht waar de spoorlijn afbuigt naar Hoek van Holland Strand. Het station had voorheen 4 kopsporen, maar 3 van deze kopsporen werden in 2016 gesaneerd, inclusief verwijdering van de bovenleiding. Spoor 3, het resterende kopspoor, wordt in september 2017 weer volledig in gebruik genomen als tijdelijk keerspoor.

Afscheid in stijl

Afscheid nemen van een belangrijke internationale lijn zou in stijl geweest zijn met het nog eenmaal rijden van een internationale trein. De organisatie daarvan en de beschikbaarheid van oud (bijpassend) materieel en locomotieven lag niet in de mogelijkheden. Maar een goed “plan B” was om met materieel dat op de lijn gereden heeft, - en als rijdend museumvariant nog beschikbaar is, - nog een dag acte de présence te geven. Het Materieel 1954, de bekende Hondekoppen, was jarenlang in de boottreinen te zien.

Op zondag 26 maart 2017 konden liefhebbers, waaronder ook de lokale bevolking afscheid nemen van de Hoekse Lijn: Rotterdam - Hoek van Holland. Met divers museummaterieel: mat. '46, stel 273 (Spoorwegmuseum) + mat. '54, stel 766 (Stichting Mat’54 Hondekop-vier) en mat. '64 Plan V, stel 876 (Spoorwegmuseum). En natuurlijk de sprinters van de reguliere treindienst, SGM3, waarvan de 2964 + 2977 + 2981 actief waren. De komende maanden april – oktober 2017 wordt de spoorlijn omgebouwd tot en aangesloten op RET-metrolijn B (vanaf Schiedam): Nesselande - Schiedam.

Hieronder een impressie met eigen foto’s; waar van toepassing worden bijdragen van andere fotografen genoemd.

Bronnen en referenties:

Over de Hoekse Lijn is al veel gepubliceerd; hier geen herhalingen maar een verwijzing naar enkele bronnen en referenties.


De dienstregelingsfolder, speciaal uitgegeven ter gelegenheid van de extra afscheidsritten op zondag 26 maart 2017 met het museummaterieel,

Vlaardingen Centrum. Tweesporige ophaalbrug voor treinverkeer over de Delflandsluis. Een soortgelijke brug voor het autoverkeer ligt iets zuidelijker

De foto rechts is gemaakt door Cees Groen van het Vlaardings Nieuws, terwijl ik de foto links voorbereidde. Op Facebook Vlaardings Nieuws staat de volledige fotoreportage met 80 foto’s die door Cees Groen zijn gemaakt.


Maassluis. De dubbelsporige draaibrug Maassluis (ook wel Havenbrug) in de Oude Haven
De eerste draaibrug op deze locatie stamt uit 1893. Na ruim honderd jaar is hij vervangen, onder andere omdat verwacht werd dat de onderhoudskosten zouden stijgen. De brug was gemaakt met geklonken liggers van plaatstaal en houten dwarsliggers. De brug woog 180 ton. Een eis bij de nieuwe brug was een lagere geluidsproductie, daarom werd gekozen voor het 'stille brug' concept. Hiervoor werden de spoorstaven ingegoten in kurkelastomeer en losgekoppeld van de brugconstructie. De brug is ontworpen door Holland Railconsult en gebouwd door Heijmans Staalbouw. Op de brug is geen elektrische bovenleiding, waardoor de treinen een stukje zonder voeding moeten doorrollen. De rijdraad eindigt hoger om de opstaande stroomafnemer(s) weer op te vangen. Als de trein te langzaam over de brug rijdt kan hij stil komen te staan, wat af en toe gebeurt.
Op de draaipijler zit een hefcilinder (tevens draaispil) die de brug optilt als de brug open moet draaien om de opleggingen op de brug vrij over de opleggingen op de landhoofden te kunnen laten bewegen. Het opendraaien gebeurt door een hydraulische cilinder middels een hefboom aan de brug. Op 15 september 1980 vond op deze brug een ongeval plaats met SGM2- treinstel 2049 die de niet geheel gesloten brug passeerde. Bronnen: Wikipedia, Sleutelspoor Maassluis en Database Bruggenstichting.
Deze twee foto’s van Hondekoptreinstel 766 zijn gemaakt door Gérard van Teeffelen. Links op de Havenbrug van Maassluis, rechts te Maassluis West.

Hoek van Holland Haven - kopstation en twee doorgaande sporen naar Hoek van Holland Strand

Tenslotte nog drie foto’s van het voormalige CVL-tableau Hoekse Lijn, die ik maakte op seinhuis Post T te Rotterdam CS op 10 oktober 1965. Destijds werd het treinverkeer op de Hoekse Lijn door de treindienstleider vanuit dit seinhuis bediend. Achtereenvolgens (van boven naar onder) is de weergave te zien van de emplacementen:
  • Hoek van Holland Haven/-Strand, links de halte Hoek van Holland Strand. Tevens de aankomst- en opstelsporen voor de D-treinen.
  • Maassluis
  • Vlaardingen

Zie ook het thema op deze website: navigatie: NederlandNS/Beveiligingen/NX, CVL en AR-systemen, of klik hier