[0] [1] [1A] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12]

ProRail Verkeersleiding/Procesleidingspost Gelre te Arnhem

Kerntaak ProRail
Eén van de kerntaken van ProRail Verkeersleiding (namens de overheid) is kort samengevat: tijdige infratoedeling d.m.v. beschikbaarheid van de rijwegenplannen ten behoeve van railvervoerders en bijsturing van de railinfracapaciteiten. Dat laatste volgens van te voren afgesproken toedelingsregels.

Het treinverkeer in Nederland wordt afgewikkeld door 13 (procesleidings)posten. De gebouwen waar dit wordt gedaan staan in Amsterdam, Alkmaar, Amersfoort, Rotterdam, Eindhoven, Maastricht, Arnhem, Den Haag, Zwolle, Roosendaal, Kijfhoek, Utrecht en Groningen.
Alle posten werken met het VPT-procesleidingssysteem (computergestuurde rijwegbediening). Het VPT-systeem wordt regelmatig met nieuwe versies geüpgraded. Het dagelijkse rijwegenplan (per dagsoort) wordt ’s nachts ingelezen in de computers.

De posten kunnen elkaars werk (nog) niet overnemen ingeval van postuitval door calamiteiten (b.v. stroomstoringen), maar dit is in de toekomst wèl de bedoeling. Op de posten is wel een reservebedienplek aanwezig (complete werkplekconfiguratie) ingeval een andere werkplek op de post zelf door wat voor een oorzaak dan ook uitvalt.

Over “Procesleiding op het spoor” is al een artikel verschenen op de website van Nico Spilt, Langs de rails, klik hier.
Dit artikel is een vervolg daarop.

Op 27 oktober 2011 bezocht ik met Kees van de Meene met medewerking van het lokale en regionale management de post Gelre te Arnhem. Het gebouw staat aan de oostkant van het station bij de spooronderdoorgang Willemsplein – Amsterdamseweg.
Aanleiding was het gereedkomen van de grote wijzigingen in de sporenlayout i.v.m. het moderniseringsplan Sporen in Arnhem (zie op deze website de pagina Infrastructuur, pagina [6], klik hier). Twee jaar lang is het moderniseringsplan “buiten” gevolgd. De interessante vraag was, hoe de inrichting en de werking van zo’n post nu is georganiseerd, zowel qua bemensing als qua bedienplekken en hoe ziet “buiten” er nu “binnen” uit. Kortom: welk proces wordt beheerst, welke functieverdeling en wat is de geografische indeling, c.q. verantwoordelijkheid.

Procesleidingspost Gelre te Arnhem
De post Gelre kan gezien worden als een middelgrote post voor de afwikkeling van het treinverkeer in een groot deel van de provincie Gelderland, met als de grote kernen Arnhem, Nijmegen, Zutphen en Zevenaar (en Achterhoek).

Overzicht seinzaal post Gelre met de werkplekken treindienstleider Arnhem en medewerker reisinformatie.

Werkplek treindienstleider Nijmegen en medewerker reisinformatie.

De post Gelre is 24 uur de klok rond operationeel en bemand. Dat gebeurt in drie shifts, van 7.00 tot 15.00 uur (vroege dienst), van 15.00 tot 23.00 uur (de late dienst) en van 23.00 tot 7.00 uur (de nachtdienst). In alle functies komen zowel mannelijke als vrouwelijke functionarissen voor. Alle functionarissen zijn opgeleid, geëxamineerd en (veiligheids)bevoegd voor het bediengebied waarop zij dienst doen. Veel functionarissen kennen meerdere bediengebieden en zijn derhalve multi-inzetbaar binnen hun eigen vakgebied/functiegroep.

Duidelijk zal zijn, dat de tegenwoordige treindienstleider zeer grote gebieden beheerst met zeer verschillende bedienlocaties, de zogenaamde PPLG's (= Primair Proces Leidings Gebied, waar de infra-elementen zoals seinen en wissels op afstand bestuurd worden) en lokale bijzonderheden. De term treindienstleider is in feite procesleider geworden. De bijzonderheden per bedienlocatie verlangen veelal kennis en vaardigheden van de plaatselijke omstandigheden en infrastructuur. Het bedienend personeel wordt hiervoor opgeleid en geëxamineerd.

Organisatie
De post Gelre kent de volgende diensten:

  • Treindienstleider Arnhem
  • Treindienstleider Velperbroek Aansluiting (VA)
  • Treindienstleider Nijmegen
  • Treindienstleider Zutphen
  • Treindienstleider Zevenaar/Achterhoek
  • Front Office medewerker
  • Medewerker ReisInformatie (MRI) Arnhem
  • Medewerker ReisInformatie (MRI) Nijmegen
  • Medewerker ReisInformatie (MRI) Zutphen/Achterhoek
  • Brug- en overwegwachter
  • Decentrale Verkeersleider (DVL)
  • NSRI
  • Teamleider
  • Enkele aflosdiensten

Om 24 uur de klok rond en 7 dagen per week de post (roostertechnisch) operationeel, dus draaiende te houden, zijn nodig:

  • 45 treindienstleiders
  • 20 MRI’s
  • 4 Brugwachters
  • 4 DVL’s
  • 5 teamleiders
  • 4 Managementfunctionarissen

Uiteraard zijn de wettelijke eisen m.b.t. dienst- en rusttijden op een post met veiligheidsfuncties van toepassing. Totaal 82 medewerkers in roulerende diensten/roosters per functiegroep. Van de MRI’s 3 in de vroege dienst, 3 in de late dienst, 1 in de nachtdienst.

Per functie een korte beschrijving.

Treindienstleider Arnhem

  • bedient het centrale station van Arnhem
  • PPLG’s: Arnhem
  • sluit aan bij/neemt over van treindienstleiders: Velperbroek Aansluiting, Utrecht*, Nijmegen

* De spoorlijn Utrecht – Arnhem wordt tot aan het inrijsein Arnhem bediend door de treindienstleider Arnhemse Lijn gevestigd op de post Utrecht.

Treindienstleider Velperbroek Aansluiting (VA)

  • bedient de splitsing van de spoorlijnen naar Zutphen en Zevenaar
  • PPLG’s: VA
  • sluit aan bij/neemt over van treindienstleiders: Arnhem, Zutphen en Zevenaar

Treindienstleider Nijmegen

  • bedient het centrale station van Nijmegen en de vrije baan t/m Rosmalen
  • PPLG’s: Esta (Elst Aansluiting), Nijmegen, Ravenstein, Oss
  • sluit aan bij/neemt over van treindienstleiders: Utrecht, Arnhem, Eindhoven*

* De spoorlijn voorbij Rosmalen wordt verder bediend door de treindienstleider ’s Hertogenbosch, gevestigd op de post Eindhoven. Station Rosmalen is geen PPLG, maar een halte aan de vrije baan zonder bedieningen.

Treindienstleider Zutphen

  • bedient station Zutphen
  • PPLG’s: Dieren, Klarenbeek, Zutphen, Laren, Lochem, Markelo, Goor, Delden
  • sluit aan bij/neemt over van treindienstleiders: VA, Apeldoorn*, Deventer*, Hengelo*, Achterhoek

* Apeldoorn is het bediengebied van de treindienstleider Veluwelijn, gevestigd op de post Amersfoort.
*
Deventer is het bediengebied van de treindienstleider Deventer, gevestigd op de post Zwolle.
*
Hengelo is het bediengebied van de treindienstleider Hengelo, gevestigd op de post Zwolle.

Treindienstleider Zevenaar/Achterhoek

  • bedient station Zevenaar en spoorlijn naar Winterswijk
  • PPLG’s: Zevenaar, Didam, Wehl, Doetinchem
  • sluit aan bij/neemt over van treindienstleiders: VA, Kijfhoek*, Zutphen

* De aansluiting van de goederenspoorlijn, de Betuweroute, op de spoorlijn naar Duitsland (Zevenaar Oost) wordt bediend door de treindienstleider Betuweroute, gevestigd op de post Kijfhoek (beheerd door Keyrail).

Front Office medewerker

Medewerker ReisInformatie (MRI) Arnhem

  • bedient de omroep te Arnhem, Arnhem Velperpoort en Arnhem-Zuid

MRI Nijmegen

  • bedient de omroep te Elst, Nijmegen, Ravestein, Oss, Nijmegen Lent, Nijmegen Heyendaal, Nijmegen Dukenburg, Wijchen, Oss-West, Rosmalen, Zetten-Andelst, Hemmen Dodewaard en Opheusden

MRI Zutphen/Achterhoek

  • bedient de omroep te Dieren, Klarenbeek, Zutphen, Lochem, Goor, Delden, Arnhem Presikhaaf, Velp, Rheden, Vorden, Ruurlo, Lichtenvoorde, Winterswijk-West, Winterswijk, Varsseveld, Terborg, Gaanderen, Doetinchem, Doetinchem de Huet, Wehl, Didam, Zevenaar en Duiven.

Laren en Markelo worden alleen gebruikt om te kruisen.

Brug- en overwegwachter

  • overwegbediening te Zutphen en beweegbare spoor- en verkeersbrug te Zutphen

Decentrale Verkeersleider (DVL)

  • verzorgt bijsturing verkeersleiding regionaal en in samenwerking met OCCR regio-overschrijdende verkeersleiding

NSRI

Teamleider

  • algehele leiding per dienst

Werkplek treindienstleider Zutphen (rechts) en medewerker overweg- en brugbediening Zutphen (links).

Werkplek treindienstleider Zevenaar/Achterhoek.

De GSM-R-set (voorheen Telerail) waarmee de machinisten in hun cabine de communicatie voeren met de treindienstleider. Foto: Bas van Heezik, 22 mei 2006, gefotografeerd in cabine 1 van ICM-treinstel 4236 (trein IC 1664 Enschede - Schiphol). De verbinding komt tot stand via het unieke treinnummer. GSM-R staat voor Global System for Mobile Communications Rail. Het maakt gebruik van de standaard GSM technologie maar heeft specifieke mogelijkheden die voor de spoorwegen zijn gereserveerd. Het systeem werkt ook in een apart (speciaal voor spoorweg toepassing) stukje in de frequentieband die bij de GSM frequenties behoren.

GSM-R in cabine 2 van treinstel VIRM 8628 die in Nijmegen klaar stond als trein IC 3032 Nijmegen - Den Helder.
GSM-R in cabine 1 van treinstel SLT 2637 die in Amsterdam Sloterdijk klaar stond voor vertrek als trein ST 3357 Hoorn Kersenboogaard - Hoofddorp.
Foto's: Bas van Heezik, instructiemachinist; 19 november 2011. Met deze apparatuur vindt communicatie plaats met de treindienstleider.

Werkplekconfiguraties

  • De werkplekconfiguratie van de treindienstleider/procesleider bestaat uit een procesplanscherm met de rijwegenplannen en de verschillende PPLG's (een ingestelde rijweg "verhuist" naar het historiescherm, de regels worden zeegroen), kijkschermen/bedienschermen met de schematische sporenlay-out van de spoorlijn of het emplacement, telefoontoestel met geïntegreerde GSM-R (voorheen Telerail), het bedieningstoetsenbord en de muis. De treindienstleider kan zelf ook handmatig rijwegen invoeren en mutaties in het plan invoeren. De procescomputer bewaart alle verrichte activiteiten in zogeheten logfiles.
  • De werkplekconfiguratie van de decentrale verkeersleider bestaat uit een bedienscherm Tijd Wegdiagram (inleggen, opheffen en muteren dienstregelingen treinen), een kijkscherm Volgen Trein en een bedieningstoetsenbord met muis.
  • De werkplekconfiguratie medewerker Reisinformatie bestaat uit kijkschermen sporenlay-out van de spoorlijn of het emplacement, het planscherm en bedienapparatuur stationsomroepinstallaties en centrale treinaanwijzers.
  • De werkplekconfiguratie brug- en overwegwachter Zutphen bestaat uit kijkschermen sporenlay-out van de spoorlijn of het emplacement, beeldschermen camerabewaking van brug en overweg en bedienapparatuur. De bediende overweg in Zutphen heet een EBO (Elektrisch Bediende Overweg) en ligt bij km 27.9 en heet ter plaatse "Overweg" (de verbinding van de Nieuwstad naar de Dreef in Zutphen). De brugbediening betreft zowel de beweegbare spoorbrug als de verkeersbrug over de IJssel.

Rijwegen
Het creëren van een rijweg in de railinfrastructuur is in feite niets anders dan aangeven dat je voor een trein- of rangeerbeweging met een railvoertuig van de ene plek naar de andere plek wilt rijden. Dit was gebaseerd op het oude, vertrouwde NX-bediensysteem, waarbij op het bedientoestel knoppen moesten worden gedrukt (eNtrance, begin en eXit, einde) overeenkomstig de te kiezen rijweg. De wissels kwamen voor de rijweg in de juiste stand te liggen, waarna de seingeving toestemming gaf aan de machinist om de rijweg te berijden. In de beveiliging werden conflicterende rijwegen voor andere treinbewegingen uitgesloten, zodat geen botsingen of flankaanrijdingen mogelijk waren, althans,…. zolang de machinist zich aan de seingeving hield. De toegepaste techniek was gebaseerd op relais-aansturing.

Met gebruikmaking van geavanceerde computertechnologie is dat systeem in feite vervolmaakt.

Daartoe zijn de infra-elementen als seinen en wissels uniek genummerd. De seinnummers zijn even genummerd met cijfers, de sporen met cijfers (op emplacementen) of (een combinatie van) letters op de vrije baan of toeleidende baanvakken. Door alle bewegingen aan unieke trein- of rangeernummers te koppelen en in de juiste tijdsvolgorde te plaatsen, ontstaan nu (per dag) de zogenaamde planregels in een dagplan op het bedienscherm van de treindienstleider. De aldus ontstane database wordt dagelijks opnieuw ingelezen. Vooraf geplande extra of opgeheven treinen zijn in zo’n dagplan verwerkt, zodat per dag het actuele dagprogramma wordt afgewerkt.

Als voorbeeld: 3636 A: 12:06 Nm 12:03 AE > 3
Dit betekent dus, dat trein 3636 uit Nijmegen in Arnhem moet aankomen om 12:06 uur en dat de rijweg wordt ingesteld om 12:03 uur van spoor AE naar spoor 3. Deze route wordt door de procescomputer electronisch aangestuurd en in fysieke opdrachten aan de seinen en wissels doorgegeven. Rijdt deze trein exact op tijd, dan zal de procescomputer deze actie uitvoeren.

Werkplekconfiguratie treindienstleider Nijmegen.

Kijkscherm treindienstleider Arnhem. Onderzijde emplacement Arnhem. Er is een rijweg (groene lijn) ingesteld voor een trein van perronspoor 11 (de bezetspoorindicatie is een gele lijn), via voorkeursroute D, spoor 25B, spoor 25A. De vervolgrijweg via route A naar spoor AK (Oosterbeek) moet nog volgen. De blauwe letters A t/m S zijn voorkeursroutes die de procescomputer als eerste kiest. Zijn deze routes niet beschikbaar dan kiest de computer een tweede, zonodig derde alternatief, indien mogelijk. Bovenzijde scherm: Elst Aansluiting (bediend door de treindienstleider Nijmegen). Er is een rijweg ingesteld (groene lijn) voor een trein (gele bezetspoorindicatie) uit Nijmegen naar Elst vanaf spoor AC, spoor 97, spoor 94, spoor 92. De vervolgrijweg via spoor AE moet nog ingesteld worden. Op spoor BC verdwijnt een trein naar Nijmegen van het scherm. Vanaf de Betuwelijn (Tiel/Kesteren) heeft zich een trein naar Elst/Arnhem gemeld waarvoor de rijweg nog niet volledig is vrijgegeven (tot sein 70).

Zelfde scherm als vorige foto. Inmiddels is het in Arnhem wat drukker geworden. Er zijn diverse rijwegen ingesteld. Onder andere een rijweg van spoor AE (uit Nijmegen) via de dive-under (ongelijkvloerse tunnelkruising), spoor 26, route D, naar perronspoor 11. De tunnel kruist de emplacementssporen 21, 22, 23, 24 en 25. Hierdoor is het treinverkeer van en naar Utrecht volledig conflictvrij (= onafhankelijk) gemaakt.

Bedienplek brug- en overwegwachter Zutphen. Bovenin de bewakingscamera's van de brugbediening.

Een Intercity passeert de IJsselbrug in Zutphen.

Kijkscherm camerabewaking van de bediende overweg in Zutphen. De waarneming is van twee tegenovergestelde richtingen, zodat alle spoorbomen goed zichtbaar zijn.

Het PPLG-scherm van de treindienstleider Zutphen. Bediengebieden Delden (DDN), Goor (GO), Markelo (MK), Lochem (LC), Dieren (DR), Klarenbeek (KBK) en Laren (LR). Enkele treinen hebben een geringe vertraging. Op de enkelsporige baanvakken zou dit kunnen leiden tot verlegging van de passeermomenten naar een ander station.

Het kijk- en bedienscherm van de treindienstleider Zutphen. In het spoor EE en FF is het symbool van de IJsselbrug te zien.

De "triggering" van de treinen, dit is het instelmoment voor rijweginstelling, hangt af van het soort trein en de plaats van doorkomst of vertrek. Treinnummervensters (treinnummerherkenning), geplande tijd en spoordetectie zijn voor het systeem de drie elementen om te herkennen om welke trein het gaat. Een langs het perron gereedstaande trein wordt 1 minuut voor vertrektijd veilig gezet; een goederentrein of sneltrein op de vrije baan wordt al enkele minuten voor het passeermoment “bediend”, waarbij rekening is gehouden met de (doorrijd)snelheid.
Een (sterk) vertraagde of niet aanwezige trein zal dus op het geplande tijdstip geen spoordetectie afgeven. De planregel voor deze trein zal dus aangepast moeten worden, waarbij een paar minuten vertraging doorgaans geen actie zal behoeven, mits het overige plan niet verstoord wordt.

Op het kijkscherm van de treindienstleider verschijnt op de grafische weergave een groen lijn overeenkomstig het ingestelde spoorgebruik, resp. route. De planregel wordt verplaatst naar een zeegroen historiescherm als een gerealiseerde actie. De treinbeweging zelf wordt weergegeven door een gele (bezetspoor)lijn. Naarmate de rijweg wordt “verbruikt” komen de gepasseerde infra-elementen weer beschikbaar voor andere routes. Door spoorsecties en ES-lassen in het spoor wordt de veiligheid elektrisch bewaakt, c.q. afgedwongen. De activiteiten die de computer verricht (de sturing van de infra-elementen), de zogenaamde logfiles, worden (tijdelijk) bewaard. Hierop kan men desgewenst later terugvallen bij (veiligheids)onderzoeken.

Is de trein te laat, dan zal de treindienstleider, afhankelijk van de grootte van de vertraging moeten ingrijpen, resp. de trein moeten herplannen om hem weer (conflictvrij) in te passen in het plan. De planregel wordt na het verstrijken van het tijdstip dan rood tot de actie opnieuw is ingepland. Hetzelfde is van toepassing bij op te heffen of extra in te leggen treinen.

ARI
Door nu alle planregels in tijdsvolgde van te voren (per dagsoort) in de computer in te voeren voor de volle 24 uren, ontstaat het zogenaamde dagplan rijwegen. Het instellen van rijwegen kan automatisch uitgevoerd worden en dat heet dan ARI, automatische rijweginstelling.
Als alle treinen volgens de dienstregeling rijden, hoeven de treindienstleiders niet veel te doen, c.q. niet in te grijpen. Zij monitoren het proces op tijdigheid: alle tijden en rijwegen zijn in de procescomputer opgeslagen, zodat de wissels en seinen automatisch worden bediend. Op hun beeldschermen kunnen ze het proces in de gaten houden en zonodig bijsturen. Echter, een “rustig” verlopend proces kan elk moment (al dan niet ingrijpend) verstoord raken: een aanrijding, een sein- of wisselstoring, een defecte trein of ernstiger calamiteiten zijn onverwachte, niet geplande gebeurtenissen die van de procesleider voortdurende waakzaamheid en alertheid vragen. Hoe omvangrijker de verstoring, hoe groter de inspanningen en de daarmee vaak gepaard gaande hectiek en communicatie.

Zijn alle actuele mutaties en mogelijke vertragingen verwerkt (bijvoorbeeld treinvolgordewisselingen en gewijzigd spoorgebruik), dan kan de treindienstleider zich preventief richten op wat verder in de tijd gelegen eventuele bijsturingsmomenten. Voor de korte termijn (het “hier en nu”) doet ARI dan zijn werk, namelijk de rijwegen op tijd instellen; het biedt de treindienstleider meer gelegenheid te monitoren of toekomstige situaties pro-actief te herplannen.

Aanvankelijk bestond in de beginjaren wat scepsis bij de treindienstleiders over het gebruik van ARI. Maar gaandeweg de ervaring is het systeem een welkome ontlasting van het (vele en arbeidsintensieve) bedienwerk van de treindienstleiders. Hierbij moet aangevuld worden, dat de treindienstleiders ook de communicatie onderhouden met de machinisten op hun trein. De boord-wal-verbinding gaat tegenwoordig via GSMR-radioverbinding (de opvolger van Telerail). Het uitwisselen van (veiligheids)berichten kan zeer druk zijn in bijsturingsomstandigheden of ingeval van calamiteiten.

Tenslotte vervult de treindienstleider een belangrijke functie bij werkzaamheden aan en op het spoor, waarbij de veiligheid voor mens en middelen zeker gesteld wordt. Met spooraannemers worden werkcontracten (weco’s) opgesteld hoe en wanneer te handelen als er aan het spoor wordt gewerkt. Het zal duidelijk zijn, dat werkwijzen door verschillende instanties en personen aan veiligheidseisen moet voldoen. Zo kan bijvoorbeeld de treindienstleider op wissels verhinderingen in de bediening (VHR) aanbrengen als dat noodzakelijk is voor een veilig spoorgebruik.

Decentrale Verkeersleider (DVL)
De decentrale verkeersleider is een vrij jonge functie op de post. Met de start van het Operationeel Controle Centrum Rail (OCCR) in Utrecht en de gelijktijdige opheffing in oktober 2010 van de regionale Netwerkbesturingen, werd op de posten de functie DVL toegevoegd. De rol hiervan zal duidelijk zijn. De DVL verzorgt de bijsturing verkeersleiding regionaal en in samenwerking met OCCR regio-overschrijdende verkeersleiding. Het woord verkeersleider geeft de functie goed weer: het leiden, bewaken en zonodig bijsturen van het (trein)verkeer over grotere afstanden, de baanvakken.

Hieronder de informatieschermen waarmee de verkeersleider werkt:

  • het Tijd Weg Diagram VKL. Het TWD is een grafiek waarin de afstand (= de "weg", dus het baanvak) op de horizontale X-as en de tijd op de verticale Y-as aan elkaar gerelateerd zijn. Een treinbeweging is dan per definitie een schuine lijn naar boven, naar rechts voor de ene richting, naar links voor de andere richting. Immers: een rijdende trein beweegt zich over de afstand èn door de tijd. Een stilstaande trein is een verticale lijn: immers de afstand verandert niet, maar de tijd loopt door. Door deze grafische weergave (per baanvak) worden alle treinen zichtbaar middels zogenaamde treinlijnen of treinpaden. Dit op de minuut nauwkeurige beeld laat zien waar alle treinen zich bevinden, elkaar inhalen, of kruisen of vertraging oplopen. Door hieraan de eventuele vertragingen te koppelen in de actuele situatie, ontstaat een dynamisch patroon waarop bijgestuurd kan worden. De verkeersleider houdt de actuele situatie bij en muteert met zijn toetsenbord en muis.
  • het kijkscherm Volgen Trein geeft per baanvak inzage waar de treinen zich ongeveer bevinden en in welke volgorde. Het scherm geeft het baanvak sterk vereenvoudigd weer, met links alle treinen voor de ene richting, rechts alle treinen voor de andere richting. De eventuele vertragingen zijn bij elk treinnummer vermeld.
  • het Berichtenscherm geeft de mutaties weer op geplande dienstregelingen; opgeheven, (extra) ingelegde en verlgede treinen. De verkeersleider signaleert hieruit de treinen die in zijn regio rijden en muteert de wijzigingen in regionale berichten die uiteindelijk via een zogenaamd VKL-bericht bij de treindienstleider terecht komen. De treindienstleider verwerkt de wijzigingen in zijn beheer- en bediengebied.
Het Tijd Weg Diagram VKL. Zichtbaar is het baanvak Emmerich - Zevenaar - Arnhem - Driebergen. Het is 13:27 uur op 27 oktober 2011.

Hetzelfde TWD als de vorige foto met nu zichtbaar enkele te vroege en te late treinen.

Hetzelfde TWD als de vorige foto.

Het scherm Volgen Trein. Zichtbaar zijn de baanvakken:
  • Emmerich - Arnhem - Utrecht
  • Zutphen - Ruurlo - Winterswijk
  • Zwolle - Deventer - Arnhem - Nijmegen - Tilburg
  • Winterswijk - Terborg - Doetinchem - Zevenaar - Arnhem
  • Apeldoorn - Klarenbeek - Zutphen - Lochem

Het Berichtenscherm VKL: hierop worden alle mutaties van dienstregelingen getoond. Vandaag, 27 oktober 2011 voornamelijk goederentreinen.

Nogmaals het TWD. Ingelegd is door de decentrale verkeersleider een extra, regionale trein 89281, Arnhem vertrek 13:35 uur naar Hengelo, via Zutphen en Deventer. Een ledige materieel overbrengingsrit voor vervoerder Syntus.

TPRB-baanvakken
De spoorlijnen in de Achterhoek zijn zgn. TPRB-baanvakken: Doetinchem – Winterswijk en Winterswijk – Ruurlo - Zutphen. De wissels liggen in een voorkeurstand. De machinisten activeren zelf de seingeving via lokale bedieningskastjes door deze te "sleutelen" of met een laserpistool door deze te richten op een activeringselement. In geval van een verstoring of calamiteit kan de treindienstleider op een TPRB-baanvak een aanwijzing TTV (Telefonisch Toestemming Vragen) afgeven aan de machinist om verder te mogen rijden of te vertrekken. Om de treinenloop te bewaken gebruikt de treindienstleider een papieren tijdweg-diagram waarop hij de treinenloop bijhoudt en afstreept of maatregelen neemt voor bijsturing.

Het kijk- en bedienscherm van de treindienstleider Zevenaar/Achterhoek. Bovenzijde station Zevenaar en de spoorlijn naar Doetinchem. De PPLG's zijn: Zevenaar, Didam, Wehl, Doetinchem. Onderzijde Velperbroek Aansluiting, dat bediend wordt door de treindienstleider VA.

Het treinverkeer op de TPRB-baanvakken: Doetinchem - Terborg - Varseveld - Aalten - Winterswijk en Winterswijk - Ruurlo - Vorden - Zutphen wordt op een papieren Tijd Weg Diagram bijgehouden.

Detail vorige foto.

Tenslotte
Op meestal niet zichtbare plaatsen zijn honderden vakspecialisten bij ProRail dagelijks de klok rond achter de schermen (letterlijk) bezig de treinenloop in goede en veilige banen te leiden. Zij zijn de regisseurs van het spoor. Op de post Gelre in Arnhem zorgen ruim 80 medewerkers (m/v) voor de tijdige infratoedeling d.m.v. beschikbaarheid van de rijwegenplannen ten behoeve van verschillende railvervoerders en bijsturing van de railinfracapaciteiten en verzorgen daarbij de reizigersinformaties. Met de nieuwe, gemoderniseerde railinfrastructuur die in september 2011 in gebruik is genomen, is Arnhem op de toekomst voorbereid. Nu ook – eindelijk – het nieuwe stationsgebouw is aanbesteed en gebouwd gaat worden, zal het station Arnhem een belangrijke rol gaan vervullen in het Openbaar Vervoer in de Gelderse stadsregio Arnhem - Nijmegen, gebaseerd op een aan de eisen van de tijd aangepaste infrastructuur.

Seinhuizen staan van oudsher naast of in de directe omgeving van het spoor. Dat had vroeger meer te maken met de beperkingen van de mechanische overdracht van trekdraden voor wissels en seinen en af en toe keek de seinhuiswachter nog wel eens naar buiten of alles goed ging. Met de nieuwe computertechnologie zou die noodzaak tot situering langs het spoor er niet meer hoeven zijn; seinhuizen zou je nu overal kunnen plaatsen. Toch staan ook de moderne seinhuizen nog steeds in de nabijheid van het spoor. Naar buiten kijken of alles goed verloopt is allang niet meer nodig: de besturing van de railinfra gebeurt vanachter schermen en het berichtenverkeer via stille communicatie. Desondanks heeft de post Gelre een riant uitzicht op het gemoderniseerde emplacement. Hier zien we de volledig vernieuwde sporenlay-out en perrons. Het nog te bouwen stationsgebouw zal het tijdsbeeld compleet maken.

Een Sprinter komt het station Arnhem binnen vanaf de richting Velperpoort.

Een Intercity uit Zwolle/Deventer rijdt Arnhem binnen. We nemen afscheid van een boeiende dag waarin ons een kijkje "achter de schermen" werd verleend.

Dit artikel kwam tot stand met de gastvrije medewerking van het lokale en regionale management van ProRail Verkeersleiding en het postpersoneel. Op deze plaats spreek ik daarvoor mijn dank uit.
Alle foto's bij dit artikel zijn gemaakt door Kees van de Meene en zijn door hem graag afgestaan.
Machinist Bas van Heezik leverde de foto's van de GSM-R treinapparatuur.
Het NVBS-maandblad Op de Rails heeft m.b.t. dit onderwerp ook aandacht besteed aan procesleiding op het spoor. Ik verwijs naar artikelen van de auteur Bert Steinkamp onder de titel: "Plan, Proces, Product" (OdR 2008, p. 395 ev, p. 499 ev, OdR 2009, p. 087 ev).
Zelf ben ik bij de materie nauw betrokken geweest in mijn vroegere functie medewerker Kwaliteit en Logistiek bij ProRail Verkeersleiding regio Noordwest in Amsterdam.