uitgelicht

[0] [1] [1A] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12]

Spoorwerkzaamheden in de Betuwe in 2010

Het bijsturingsplan van NS Reizigers vanwege de stremming rond Geldermalsen.

Van 17 tot en met 21 juli 2010 vonden in de Betuwe op diverse plaatsen tal van omvangrijke vernieuwingswerkzaamheden plaats aan de spoorinfrastructuur. Door de combinatie van die werkzaamheden reden er vijf dagen geen treinen. Op drie werkdagen werd gependeld tot/van Culemborg (- Utrecht), Beesd (- Gorinchem/Dordrecht) en Kesteren (- Arnhem). Gekozen was voor uitvoering in de hoogzomerperiode vanwege het doorgaans wat rustiger vervoersaanbod als gevolg van de vakantieperiode en een aaneengesloten periode werkt nu eenmaal sneller en efficiënter.
Hiermee werd ook beoogd de overlast zo klein mogelijk te houden. Busdiensten vervingen het stilgelegde treinverkeer. Het Intercitytreinverkeer Utrecht – ’s Hertogenbosch werd omgeleid via Nijmegen en Arnhem. Het goederenvervoer werd eveneens aangepast.

Spoorbeheerder ProRail had twee webcams in de lucht als live webcast en een kijkerstribune opgericht bij de Lingebrug, zodat belangstellenden ter plaatse en achter de computer thuis het verloop van het werk de klok rond konden volgen. De werkzaamheden begonnen na afloop treindienst op vrijdagavond 16 juli en de buitendienststelling eindigde op donderdag 22 juli aanvang dienst om 04:00 uur.

In Geldermalsen werden de stalen bruggen over de Linge vervangen (65 jaar oud). De baksteen gemetselde funderingen van deze bruggen stammen van eind 19e eeuw. De spoorbrug was aan vervanging toe. De bouw van de nieuwe brug is gestart op 1 september 2009. De plaatsing van de overspanning vond plaats tijdens een 124-urige buitendienststelling. Een grote hijskraan, overgekomen uit België, stond op de locatie om de klus te klaren. De twee stalen bruggen werden in vier moten uitgehesen, de voorgebouwde betonnen elementen waren voorgebouwd op een werkterrein aan de westzijde van het emplacement. De Linge was voor scheepvaartverkeer gestremd.
Ook de voetgangersloopbrug (traverse) - uit 1884 - over het emplacement werd vernieuwd. Na jarenlange intensieve gesprekken tussen de gemeente Geldermalsen, de Provincie Gelderland en ProRail werd een nieuwe, stalen loopbrug ontworpen. Nieuwe trappartijen en liften moeten het voor de reizigers prettiger maken het eilandperron en de treinen te bereiken. Voor mindervalide reizigers een hele verbetering. De “rioolbuis”-achtige onderdoorgang naar het perron zal gesloten worden en opgevuld worden met spuitbeton.
In de 5-daagse periode waarin geen treinverkeer mogelijk was, werden ook diverse wissels vervangen en spoorrails worden vernieuwd.

Spoorbrug over de Linge in Tricht bij Geldermalsen. Bron: Google Maps.

In schema het bouwplan:

Lingebrug	Begintijd	Eindtijd
Inhijsen kokers t.b.v. fietsbrug Uithijsen spoorbrug west deel zuid Uithijsen spoorbrug west deel noord Uithijsen spoorbrug oost deel zuid Uithijsen spoorbrug oost deel noord Inhijsen hoofdoverspanning spoor zon Inhijsen hoofdoverspanning spoor maa Afronden maatregelen en montage	zat 17-7-10: 01:40 zat 17-7-10: 06:40 zat 17-7-10: 09:40 zat 17-7-10: 13:40 zat 17-7-10: 16:40 zon 18-7-10: 16:40 maa 19-7-10: 02:40 maandag, dinsdag en woensdag	zat 17-7-10: 05:40 zat 17-7-10: 09:40 zat 17-7-10: 12:40 zat 17-7-10: 16:40 zat 17-7-10: 19:40 zon 18-7-10: 22:40 maa 19-7-10: 07:40

De stalen spoorbruggen wegen elk 160 ton, de betonnen hoofdoverspanningen ieder 265 ton.

Traverse	Begintijd	Eindtijd
Plaatsen traverse westzijde Afmontage traverse westzijde Demontage oude traverse Demontage oude trap middenperron Plaatsen trap westzijde Plaatsen staalconstructie Plaatsen traverse oostzijde Afmontage traverse oostzijde Plaatsen trap oostzijde Ingebruikname traverse	vrij 16-7-10: 23:00 zat 17-7-10: 14:40 zat 17-7-10: 09:00 zat 17-7-10: 23:30 zon 18-7-10: 07:00 zon 18-7-10: 07:00 zon 18-7-10: 07:00 zon 18-7-10: 17:00 maa 19-7-10; 01:00 woe 21-7-10: 22:00	zon 18-7-10: 04:40 zon 18-7-10: 04:40 din 20-7-10: 16:00 din 20-7-10: 16:00 din 20-7-10: 16:00 maa 19-7-10: 00:00 zon 18-7-10: 17:00 woe 21-7-10: 08:00 woe 21-7-10: 08:00 don 22-7-10: 04:00

Met een knipoog naar de ooit gehouden afscheidsceremonie van de beroemde e-loc serie 1200, destijds gehouden in Geldermalsen op 28 maart 1998 met een locomotievenparade, werd nog éénmaal een e-loc 1200 vereeuwigd samen met de oude voetgangersbrug (traverse) in Geldermalsen. De oude en nu verdwenen loopbrug was toen een dankbaar object om vanaf enige hoogte de opgestelde locomotieven te fotograferen. Het maximaal belastbare gewicht van de brug werd door samengedromde fotografen ruimschoots overschreden! Harry Schneider en Laurens Pit namen in 1999 het initiatief om enkele 1200'en door vervoerder ACTS te laten overnemen. De locs hebben nog geruime tijd voor deze vervoerder gereden. Inmiddels rijdt loc 1252 (ex 1225) voor EETC (Euro-Express Treincharter bestaat inmiddels 14 jaar en exploiteert de producten Alpen Expres, De Ski-Trein, AutoSlaap Trein en Bedevaarttreinen).

Op de foto van Raymond Kiès staat loc 1252 met Meester (inderdaad met hoofdletter) Laurens Pit op 12 juli 2010 onder de gedenkwaardige loopbrug. De dreigende onweersbuien zijn symbolisch voor het naderende einde van de brug. Meer weten en bekijken over de e-loc serie 1200? Zie ‘Langs de Rails’, website van Nico Spilt (http://www.nicospilt.com/Lok1200_2.htm) en de Jubileumuitgave 75 jaar NVBS (pagina 96 – 101): http://www.acts-nl.com/NL/liefhebbers/NS1200%20naar%20ACTS1250.pdf ).

Met een lichte vertraging kwam op zaterdagmorgen kort na 11:00 uur de westelijke spoorbrug over de Linge in Tricht los van zijn fundamenten en werd sierlijk weg gehesen. Om 16:50 uur hing ook het zuidelijk deel van de oostelijke spoorbrug (het spoor richting Utrecht) in Tricht in de takels. De publieke tribune was goed bezet met belangstellende kijkers.
Ook het inhijsen van de nieuwe betonnen brugdelen verliep ietsje later dan gepland, maar dit leidde niet tot uitloop of vertragingen in het werk. Op donderdagmorgen vroeg, 04:00 uur en dus op tijd, werd de infra weer vrijgegeven voor het drukke treinverkeer.

Meer dan 1.200 man waren dit weekend in de weer met deze klus: niet alleen werknemers van de drie aannemers en diverse onderaannemers in volcontinu ploegendiensten gedurende aaneengesloten 124 uur. Er waren ook talloze andere professionals actief: van cateraars tot media. De totale kosten bedragen naar schatting zo’n 17 miljoen euro (bron De Gelderlander, van 16 juli 2010, katern Rivierenland, pagina 22 en 23).


Station Geldermalsen, gezien naar het noorden. Op de achtergrond de Lingebrug. Foto: Your Captain Luchtfotografie (1008821), 18 juli 2010. Zie ook: http://www.luchtfotografie.com/		Station Geldermalsen, gezien naar het zuiden met op de voorgrond de spoorbrug over de Linge. Foto: Your Captain Luchtfotografie (1008832), 18 juli 2010. Zie ook: http://www.luchtfotografie.com/

In Tiel werd het perron verhoogd naar de nieuwe standaardhoogte, in Kesteren werd een overweg en het perron vernieuwd en enkele oude sporen gesaneerd en in Waardenburg waren er nog afrondingswerkzaamheden aan het viaduct over de Steenweg.
In Houten werd verder gewerkt aan het nieuwe station en de viersporigheid.
Op de Merwede Lingelijn tussen Geldermalsen en Dordrecht vonden diverse werkzaamheden plaats.

Al deze werkzaamheden waren zoveel mogelijk geclusterd en liftten met elkaar mee in genoemde tijdsperiode om de tijdelijke overlast tot een minimum te beperken. Uiteraard vereiste dit een goede en strakke planning.

De foto’s geven een beeld van de hoogtepunten.

Live webcast
Van 17 tot en met 22 juli konden de werkzaamheden live gevolgd worden op internet. ProRail had daartoe in Geldermalsen twee webcams geïnstalleerd die via een tijdelijke website, www.spoorwerkgeldermalsen.nl continu beelden uitzonden van de vervanging van de spoorbrug over de Linge en de voetgangersbrug over het emplacement. Hieronder foto’s uit de webcamhistorie van enkele hoogtepunten. De website bood ook de mogelijkheid om E-cards te versturen.

Op de eerste foto hierboven de nieuwe voetgangersbrug over het emplacement in Geldermalsen, gezien vanuit het westen. Aan de oostzijde kreeg de brug een verlenging over de sporen 1, 2 en 3 welke verbinding (met het stationsplein en busstation) vroeger ook bestaan heeft. Met de ingebruikneming in mei 1973 van het tunneltje kwam dat gedeelte van de oude luchtbrug al te vervallen en werd gesloopt. De tunnel (officieel bekend als “Perrontunnel Geldermalsen Oostelijke Uitgang”) zal komen te vervallen wanneer eind 2010 bij de traptoegangen van de nieuwe brug liften in gebruik genomen worden. De nieuwe voetgangersbrug is ten opzichte van de oude brug iets naar het noorden verplaatst; het westelijke deel ligt op km 25.803 en de oostelijke op km 24.799.

De tweede foto toont de restanten van de oude brug, die jarenlang het beeld bepaald heeft en voor menig fotograaf een mooie plek was om treinen te fotograferen. Beide foto’s zijn van Raymond Kiès
(http://www.raymondkies.nl) en gemaakt op 19 juli 2010. De oude luchtbrug over het emplacement Geldermalsen werd geopend op 22 november 1891. Al in 1890 heeft men de perronoverkapping verlengd aan de zuidwestzijde. Er bestaan plannen om de perronoverkapping te restaureren waarbij de oorspronkelijke zadeldaken weer terug zullen komen. Dit omdat de huidige staat van de kap vervanging noodzakelijk maakt. De stationsaccommodatie werd enkele keren gewijzigd. Nieuwe fietsenstallingen werden gebouwd aan de centrumzijde (oostzijde) en aan de westelijke toegang in het najaar 2000, deze kwamen in februari 2001 gereed.

Het NS loket is gesloten per 14 maart 2005 en werden kaartautomaten geplaatst. Vanaf 17 juni 2006 (na een verbouwing van de loketwand) werd de ruimte heringericht als inloopkiosk. De stationsrestauratie sloot per 15 juni 2006 en bleef aanvankelijk ongebruikt, maar lijkt een prima vergaderruimte te kunnen zijn. Per 1 april 2004 werd de Treintaxihalte opgeheven. Het station heeft geen vaste personeelsbezetting meer.

Een aardig filmpje van de traverse staat op YouTube: http://www.youtube.com/watch?v=hPjAVlTYLTk

Monumentale voetbrug Geldermalsen naar Twente en Zeeland

Bron: Persbericht Museum Buurt Spoorweg, 17 februari 2011

De monumentale voetbrug over het spooremplacement in Geldermalsen is op dinsdag 22 februari 2011 verhuisd naar Twente. Het grootste deel van de vijftig meter lange brug krijgt een nieuwe plek op het emplacement van de Museum Buurtspoorweg in Haaksbergen. Een kleiner deel komt te staan in Zeeland, op het emplacement van de Stoomtrein Goes Borsele. De voetbrug is in 1888 in Geldermalsen opgebouwd en is een rijksmonument. Mede door de grote drukte op het emplacement in Geldermalsen voldeed de brug op die plek niet meer aan de moderne normen en werd in 2010 vervangen door een modern exemplaar. Om dit stuk spoorhistorie voor de toekomst te redden, hebben de twee museumspoorlijnen de voetbrug voor een symbolisch bedrag overgenomen van ProRail. ProRail had zelf geen andere bestemming voor de brug en ook geen mogelijkheid om hem op te slaan. Een deel van dertig meter lang, inclusief draagconstructie en trappartijen, wordt na restauratie in Haaksbergen geplaatst. De voetbrug wordt ingekort en verlaagd om de constructie te verstevigen. Bezoekers kunnen de brug over het spoor in de toekomst gebruiken in een rondwandeling over het emplacement. De verkorte en ook iets verlaagde voetbrug biedt dan ook een mooie gelegenheid om het rijdend materieel te bekijken en te fotograferen. De overige twintig meter van de brug is naar Zeeland getransporteerd. De monumentale voetbrug werd op 22 februari in delen over de weg naar Haaksbergen en Goes getransporteerd, als exceptioneel transport. Tussen 07.00 en 10.00 uur werden de brugdelen in Geldermalsen opgeladen. De diepladers naar Twente arriveerden (via de snelweg A1) aan het eind van de ochtend in Haaksbergen. De brug werd afgeleverd op de Weeleweg, de draagconstructie en trappen op station Haaksbergen.

De MBS draagt als officiële naam: het Lokaalspoorwegmuseum Haaksbergen - Boekelo.
Zie ook de websites van de Museum Buurtspoorweg in Haaksbergen en de Stoomtrein Goes Borsele.

Voetbrug Geldermalsen. Foto's: Rienk Nauta, 2 oktober 2010.

Bron: Movares/ProRail - Passerelle Geldermalsen

Voetbrug en tunnel Geldermalsen

Begin jaren zestig was de tijd nog niet rijp om in Geldermalsen de oude luchtbrug te vervangen door een meer comfortabele en veiliger ondertunneling van het emplacement, hoewel de brug dan al zeventig jaar oud was. Het eilandperron kon toen ook nog via een overweg aan de zuidkant bereikt worden. Het relatief geringe aantal reizigers naar en van Geldermalsen wettigde geen dure voetgangerstunnel en dus bleef de smalle, geklonken luchtbrug uit 1891 nog voortbestaan. Pas in het begin van de jaren zeventig nemen zowel het aantal treinbewegingen als het aantal reizigers aanzienlijk toe. Besloten werd tot de bouw van een tunnel die het eilandperron verbindt met de oostelijke stationsuitgang. Bijzonder van de tunnelbuis is dat deze onder de in bedrijf zijnde sporen 1, 2 en 3 doorgeperst is. Het tunneltje werd ontworpen volgens bouwbestek "Perrontunnel Oostelijke Uitgang", gedateerd september 1971, laatste revisie IV van 31 januari 1972 en werd in mei 1973 met enig feestelijk vertoon in gebruik genomen door de Burgemeester, mevrouw M. van der Wall-Duyvendak in gezelschap van enkele NS’ers en onder meer gemeentearchitect G.J.A. Derkzen van Angeren. De gemeente zorgde aansluitend voor een groot parkeerterrein en nieuwe busperrons. Voor een (langere en dure) tunnel vanaf het perron naar de westzijde zag men toen geen noodzaak. De oude luchtbrug bleef voor die richting bestaan, het deel over de sporen 1, 2 en 3 werd gesloopt. Op de foto is ook duidelijk de oude traverse over de sporen 1, 2 en 3 te zien, de voetgangersverbinding van het perron naar de dorpszijde, resp. het busstation. Sinds 1967 was de gelijkvloerse overweg naar het perron al buiten gebruik genomen.
Het tunneltje kreeg in de volksmond al gauw de naam “rioolpijp” en tegenwoordig wordt zo’n nauwe tunnel al gauw als sociaal niet veilig beschouwd, ondanks wat muur- en plafondschilderingen. De tunnel zal dan ook eind 2010 gesloten worden. Destijds werd bij de bouw de zgn. perstechniek toegepast; het tunneltje werd onder de sporen doorgeperst. Deze bouwwijze kan gezien worden als de voorloper van de moderne tunnelboor-methode. Ook in Utrecht ligt zo'n geperst fietstunneltje onder het spoor nabij de Pelikaanstraat.
Bron: foto's en enkele gegevens werden ontleend aan het boek: "Beelden van Geldermalsen en Meteren, 1940 - 1980", van de auteurs Wim Verbeek, Rochus D Timmer en Hilbrand M. de Bruijn, ISBN 90-5994-028-8, Uitgeverij Aprilis – Zaltbommel (2004). Fotograaf was G. van Mourik uit Deil.
De nieuwe luchtbrug wordt niet alom gewaardeerd: het trappenlopen en de niet overdekte passage in de buitenlucht worden als een gemiste kans gezien voor verbetering. In 1973 dacht men nog, dat met de komst van de tunnel het einde van het luchtbruggenleed voor Geldermalsen in zicht was gekomen. In feite is de nieuwe luchtbrug een moderne versie van de oude en is het traplopen gebleven. Dat de nieuwe luchtbrug niet overkapt is, wordt als een verslechtering ervaren, evenals het architectonisch niet in stijl passen met het monumentale stationsgebouw.
Het middenperron van het station is nog steeds – sinds de opheffing van de gelijkvloerse overweg in 1967 – volledig onbereikbaar voor rolstoelgebruikers en minder valide reizigers die per trein willen reizen en daardoor voor deze reizigers een onneembare vesting is met een klantonvriendelijke beperking in hun mobiliteit. Met de nieuwe liften eind 2010 is dat probleem na 43 jaar opgelost.

Detail voetbrug Geldermalsen, oostzijde, over de sporen 1, 2 en 3. Foto: Hilbrand de Bruijn, 5 april 1970.
Na de ingebruikneming van het tunneltje in mei 1973 werd dit gedeelte al gesloopt.

Bron: NS, bouwbestek "Perrontunnel Oostelijke Uitgang", gedateerd september 1971, laatste revisie IV van 31 januari 1972.

Korte historie spoorbrug over de Linge in Tricht bij Geldermalsen
De vervanging van de spoorbrug over de Linge in de spoorlijn Utrecht – Geldermalsen – ’s Hertogenbosch die van 17 tot 22 juli 2010 plaatsvond, was niet alleen een hoogstandje in technische zin voor ontwerpers en bouwers (Heijmans Beton- en Waterbouw B.V.), ook vanuit historisch perspectief is een terugblik in de geschiedenis de moeite waard. Dat heeft alles te maken met de belangrijke historische betekenis die aan deze (oude) bruggen vast zit.
De oorspronkelijke, oude boogbruggen zijn vernield aan het eind van de Tweede Wereldoorlog: op 17 april 1945 werden de bruggen door de Duitse bezetters opgeblazen. Daardoor werd een belangrijke spoorverbinding van Noord- naar Zuid-Nederland gestremd voor treinverkeer. Door oorlogsschade waren belangrijke (spoor)verbindingen vlak na de oorlog gestremd door vernielde infrastructuur; met name de vele spoorbruggen vielen ten prooi aan oorlogshandelingen, zowel door de Duitse bezetter, als door de geallieerden uit strategische en tactische motieven. Ook de brug over de Lek bij Culemborg had door een luchtaanval schade geleden en kon slechts beperkt gebruikt worden. In die tijd was spoorvervoer nog vrijwel de enige transportmogelijkheid over lange afstanden, mede door de olieschaarste voor het wegverkeer en het ontbreken van een goed (snel)wegennet zoals we dat nu kennen.
Door ijzer- en metaalschaarste moesten veelal tijdelijke noodvoorzieningen aangebracht worden of moest men het doen met materialen die (elders) voorhanden waren. Met door de Genie (ook de Canadese) aangelegde hulpconstructies kon vaak met improvisatie het spoorvervoer weer op gang gebracht worden.

Van alle noord-zuid spoorverbindingen over de grote rivieren, t.w.:

Rotterdam – Dordrecht
Utrecht - ’s Hertogenbosch
(Amersfoort - ) Rhenen - Kesteren - Arnhem/Nijmegen
Arnhem – Nijmegen

waren de meeste spoorbruggen vernield of ernstig beschadigd. Om de corridor Utrecht - 's Hertogenbosch direct na de Tweede Wereldoorlog weer (gedeeltelijk) te kunnen berijden, moesten in ieder geval twee bruggen hersteld worden, die over de Lek bij Culemborg en over de Linge bij Tricht om een alternatieve route naar Limburg te creëren, namelijk via Nijmegen over de oostelijke Betuwelijn. Ook de twee andere spoorbruggen in de spoorlijn Utrecht – Boxtel (ook bekend als Staatslijn H) werden in de oorlog vernietigd: de spoorbrug over de Waal bij Zaltbommel (in 1869 in gebruik genomen, de latere Dr. W. Hupkesbrug) en de Hedelse spoorbrug over de Maas (uit 1870).

Lekbrug bij Culemborg
De geallieerden vielen op 17 september 1944 de spoorbrug aan met een luchtaanval. Een treffer raakte de bovenrandstaaf van de oostelijke hoofdligger. Het houtwerk van de brug raakte hierbij in brand. Het doel van deze luchtaanval was te voorkomen, dat de Duitsers via de spoorbrug versterkingen konden sturen tegen de op die dag begonnen operatie "Market Garden".Van de oostelijke ligger werd de bovenrandstaaf zeer zwaar beschadigd. Aan het zuidelijke brugeinde werden enige dwarsdragers en het eindportaal zwaar beschadigd, terwijl ook het zuidelijk landhoofd en de opleggingen van de brug ernstig werden beschadigd. De beschadigingen waren van dien aard dat de DRB (Deutsche Reichs Bahn) het treinverkeer moest staken *. De Duitsers stelden daarom een enorm stalen draagjuk op houten palen op. Daarna reden ze tot aan de capitulatie voorzichtig met treinen over het westelijk spoor, langs de onbeschadigde hoofdligger. Op het andere spoor brachten de Duitsers een houten wegdek aan en namen dit in gebruik als verkeersweg.

* “de kinderen van Versteeg lagen onder de wol” , de codenaam voor een algehele spoorwegstaking bij NS.

De beschadigingen zijn na de oorlog definitief hersteld.

Lingebrug bij Tricht
Na de oorlog is men snel met herstel begonnen. De spoorbrug in Tricht over de Linge werd aanvankelijk hersteld met hulpbruggen en in 1946 met de (in juli 2010 gesloopte) vakwerkbruggen die uit Limburg overkwamen. Er lagen dus oorspronkelijk 4 boogbruggen (per spoor) over de brede uiterwaard over de Linge. De uiterwaard is toen - in 1946 - bedijkt met een aarden baan als spoordijk, ongeveer vanaf het station in noordelijke richting: drie van de vier overspanningen van de oude brug werden zo vervangen door een dam, met aansluitend de Limburgse vakwerkbruggen als overspanning over de Linge, die gedemonteerd per schip aangevoerd werden. De in de zomer 1945 gelegde hulpbruggen werden verwijderd. De grond voor de spoordijk was afkomstig uit de directe omgeving en de oude pijlers zijn gekopt op maaiveldniveau en bevinden zich nog steeds in de spoordijk! Daar waar mogelijk was zijn er delen van de oude brug ook in de spoordijk verwerkt. Aan de zuidoever is een nieuw landhoofd gemaakt, aan de noordoever is het oude landhoofd hergebruikt. In 1953 is de Linge nauwkeurig uitgebaggerd waarbij zelfs delen van de vernielde bruggen uitgebaggerd zijn!

Door deze herstellingen konden dus weer (goederen)treinen rijden van boven de grote rivieren via Geldermalsen en de oostelijke Betuwelijn naar Nijmegen/Limburg vice versa.
Deze noord-zuid spoorverbinding was dringend gewenst met het oog op de noodzakelijke voedsel- en kolentransporten tussen Zuid- resp. Noord-Nederland voor de wederopbouw van het land.
Door in Tricht en Culemborg de spoorbruggen snel te herstellen kwam zo een route beschikbaar als volgt: Limburg - Nijmegen - Tiel - Geldermalsen - Utrecht en verder.

In Geldermalsen/Tricht wordt de Linge bedijkt door twee dijken: de Lingedijk en de Genteldijk.
In feite was het stroombed/uiterwaard van de Linge dus vroeger veel breder dan nu. Ter plaatse is nog goed te zien dat het spoordijklichaam in feite in de uiterwaard kwam te liggen.

De twee nu verdwenen bruggen werden eigenlijk in 4 delen uitgehesen, twee delen per spoor. Elke brug had een noordelijk en een zuidelijk deel. Ongeveer op driekwart werd elke brug met snijbranders doorgesneden en vervolgens getakeld.
De brugdelen die in juli 2010 werden vervangen waren oorspronkelijk afkomstig van de Miljoenenlijn in Zuid Limburg. De Miljoenenlijn was dubbelsporig, zo ook de spoorbrug over de lijn Schaesberg - Haanrade. De brug bestond uit vier brugdelen. Terugtrekkende Duitsers bliezen de brug daar in 1944 op, kennelijk iets te slordig want de bruggen bleven vrij onbeschadigd. De Miljoenenlijn werd enkelsporig, zo ook de bewuste brug. Twee brugdelen bleven over en gingen in 1945 naar Geldermalsen. Zo heeft het eerder (in 1944) bevrijde Limburg een belangrijke bijdrage geleverd in de wederopbouw van ons land “boven de grote rivieren” na 1945. Deze brugdelen hebben dus een bijzondere historie. Helaas was bewaren geen optie. Het Spoorwegmuseum had wel belangstelling, maar een transport bleek te kostbaar. De oude bruggen worden nu gesloopt en als oud ijzer afgevoerd.

Toch is er iets bewaard gebleven uit de oorlogsperiode, zij het van een andere brug: het pantserhek dat de enkelsporige brug bij Westervoort (over de IJssel) bij nadering van de vijand kon afsluiten en welke pas verdween bij de bouw van een dubbelsporige brug is te bewonderen in het Geniemuseum.


Foto’s uit de beeldbank spoorwegen van Het Utrechts Archief, periode 1935 – 1940, nummers 157230 en 161582

Foto uit Spoor- en Tramwegen, 1945, nr. 6. De bruggen in de spoorlijn Schaesberg - Haanrade bij Eygelshoven werden door de terugtrekkende Duitsers opgeblazen in 1944, maar bleven redelijk intact. Collectie Nico Spilt.

Op 17 april 1945 werd de spoorbrug over de Linge tussen Tricht en Geldermalsen door de Duitse bezetters opgeblazen. De opmars van de geallieerden was op dat moment (enkele weken voor de bevrijdingsdatum) al zo ver gevorderd, dat - achteraf gezien - deze daad door de Duitsers een vrij zinloze en paniekerige actie is geweest. Deze foto komt uit het archief van de website http://www.inoudeansichten.nl/ansichten/ (Tricht in oude ansichten, onder nummer p61186). De vlag op de toren van de N.H.-kerk op de achtergrond zou kunnen duiden, dat de foto op of direct na de bevrijdingsdag in mei 1945 is gemaakt. Drie van de vier overspanningen werden vervangen door een vaste spoordijk, zodat alleen de rivieroverspanning nog een spoorbrug werd. Meer foto's van Tricht en de oude spoorbrug staan op genoemde website.

Bronnen en literatuurverwijzingen

Boeken en documenten:

"NS-locomotievendepot Heerlen"/Stoom in de Mijnstreek van Martin Zijlstra,Uitgeverij Uquilair,ISBN 90-71513-36-X.
"Het spoorwegbedrijf in oorlogstijd, 1939-‘45"van Ing.C.Huurman, Uitgeverij Uquilair,ISBN 90-71513-40-8 (boek 35 in de boekenreeks van de NVBS), eerste druk 2001.
"Beelden van Geldermalsen en Meteren, 1940-1980", van W. Verbeek en R.D. Timmer en H.M. de Bruijn ISBN 90-5994-028-8, verschenen 2004, uitgeverij Aprilis - Zaltbommel.
Het Utrechts Archief: Archief van de Dienst van Weg en Werken (toegang 960, inv. nrs. 1133 t/m 1135
Spoor- en Tramwegen van 12-9-1946, blz. 315
Archiefstuk van NS BA10680-131.
“De spoorbrug bij Culemborg 1868 – 1982” van G.J.L. Koolhof. Barneveldse Drukkerij en Uitgeverij BV, verschenen 1982, met uitgebreide literatuurlijst en illustratieverantwoording. De brug uit 1868 is vervangen in 1982.
“De Lotgevallen van de Spoorwegbruggen etc." van ir. A.H. Foest 1946.
“TRICHT aan de Linge”, van Zwier en Marco van der Schagt (2004), blz. 29, 36-39. Drukkerij Van Eersel B.V. – Culemborg, 1e druk, september 2004.
“TRICHT in het verleden” , van Zwier en Marco van der Schagt (2004), foto op blz. 36, in 1946 genomen bij de vervanging van de in 1945 gelegde hulpbruggen door de brug uit Schaesberg. Drukkerij Van Eersel B.V. – Culemborg, 2e druk, september 2004.

Uit de hiervoor genoemde fotoboekjes over Geldermalsen en Tricht en van auteur H.M. de Bruijn vallen nog wat details te vernemen.

het pand Genteldijk 12 (enkele tientallen meters van het station) heeft ooit voor de Duitsers gediend als mechanisch seinhuis;
de oude boogbrug bestond uit 4 vakwerkbruggen van ongeveer 39 meter en een kraanbrug van ongeveer 7 meter (alles dubbelsporig). Op een luchtfoto van 18 april 1939 is deze verdeling goed te zien; tot 1900 kon een klein gedeelte van de brug gedraaid worden zodat grotere schepen door konden varen. De Linge was een belangrijke rivier voor goederentransporten;
de boogbruggen zijn opgeblazen door de Duitsers met zware springlading in de nacht van 17 op 18 april 1945; hierbij gingen ook het seinhuis aan de Nieuwsteeg en het wachthuis aan de Lingedijk verloren, alsmede raakten veel wissels beschadigd en onbruikbaar. Seinhuis en wachtpost werden vrij snel na de oorlog herbouwd (met foto's uit 1950 en 1960). Dit seinhuis en het wachtpostje werden opgeheven bij de ingebruikneming van de moderne beveiliging;
de eerste ballasttrein reed op 29 juli 1945 over de hulpbruggen. In 1946 werd eerst de oostelijke en later de westelijke vakwerkbrug aangebracht (afkomstig uit Schaesberg - Eijgelshoven, gebouwd 1929); de na de oorlog eerst aangelegde hulpbruggen (zomer 1945) kwamen hiermee te vervallen;
op 20 april 1946 is het pontje opgeheven, nadat de voetbrug naast de vernieuwde brug over de Linge op deze datum geopend was (hiervan een foto);
de klok bij de overweg Lingedijk, tevens monument, was een geschenk van de bevolking en werd op 12 april 1949 door de PGEM op de straatverlichting aangesloten (hiervan een foto);

Tekeningen:

De volgende tekeningen van Revisies (archiefmeldingen van uitgevoerde werkzaamheden) zijn geraadpleegd uit het archief van J.G.C. van de Meene:

436-22 aug. 1945 tijdelijke hulpbrug op jukken.
429-63 enkelsporige hulpbrug (tekening uit juli 1945). Het valt op dat de vervallen zuidelijke brugdelen volgens de tekening zijn vervangen door een smalle aarden dam. Omdat dit een Revisie betreft mag aangenomen worden dat dit inderdaad zo is uitgevoerd en dat vervolgens de baan aldaar verder is verbreed.
436-49 oktober 1946 Wijziging sporen en wissels i.v.m indienststelling Westelijke Lingebrug. De Lingebrug was toen dubbelsporig.
448-76 Nieuwe Lingebrug
462-88 juni 1949 Wederopbouw en wijzigingen emplacement
482-65 Grond- en spoorwerk i.v.m. herstellen en wijzigen Lingebrug. Deze Revisie is als voltooid beschouwd 20-11-1950. Er wordt verwezen naar de situatie bij opname 513 in februari 1948.