[0] [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [8A] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17] [18] [19] [20] [21] [22] [23] [24] [25] [26]

Station Geldermalsen, restauratie perronkap

in bewerking (laatste aanvulling op 29 mei 2015)

Op 5 februari 2013 maakte ProRail met een persbericht bekend, dat de restauratie van de perronoverkapping van station Geldermalsen van start is gegaan. De overkapping wordt zowel aan de noord- als aan de zuidkant flink ingekort met de verwijdering van zo'n 6 spanten aan iedere zijde, de draagconstructie wordt hersteld en het dak wordt teruggebracht naar de oorspronkelijke vorm. De overkapping kan zo weer tientallen jaren mee.

Stationsgebouw Geldermalsen (telegrafische verkorting: Gdm)

Samen met het stationsgebouw zijn de perronkappen in Geldermalsen van monumentale waarde. In de loop der jaren is er echter het nodige aan veranderd, waardoor het originele karakter verloren dreigde te gaan. De restauratie geeft de overkapping haar oude glorie weer terug. De werkzaamheden worden gecombineerd met de renovatie van het stationsgebouw door NS. Gezamenlijk hebben ProRail en NS een planning gemaakt. Voorop staat dat reizigers tijdens de werkzaamheden veilig van het station gebruik kunnen blijven maken.

Het station ligt zowel aan de spoorlijn Utrecht - Boxtel (bij kilometrering 25.780) als aan de spoorlijn Dordrecht - Elst (bij kilometrering 44.715) en werd op 1 november 1868 in gebruik genomen bij de opening van eerstgenoemde spoorlijn (Staatslijn H, zie Wikipedia, klik hier). De lijn Dordrecht - Elst kwam in 1882 in gebruik.

Het station heeft twee gebouwen gekend. Het eerste heeft bestaan van 1867 tot 1884 en kan omschreven worden als type SS, vervanger 5e klasse (Staatsspoor), een laag station met middenrisaliet en twee korte evenhoge vleugels. De architect was K.H. van Brederode.

Het tweede, nu nog bestaande stationsgebouw dateert van 1884 en vormt samen met het eilandperron een asymetrisch geheel. Een deel is 2,5 verdieping hoog met aanliggende 1,5 verdieping hoge vleugels. Het bevat rondom zogenaamde marquises (zonneluifels), die het zicht op het gebouw vanaf het perron ontnemen. Langs het perron liggen de sporen 3 (voor treinverkeer in noordelijke richting, in spoortermen 503) en 4 (in zuidelijke richting, 504), elke bestaande uit twee perronsecties a en b. Via wisselverbindingen halverwege zijn de perronsporen ook te bereiken vanaf de sporen 2 en 5. Hieronder een emplacementstekening. In Geldermalsen stoppen de treinen van de dienst Utrecht - Breda (NS Reizigers), Utrecht - Tiel (NS Reizigers) en Dordrecht - Geldermalsen (Arrivia). Zie bronnen en verwijzingen.

Stationsgebouw I Geldermalsen, 1867-1884, omstreeks 1880.
Bron: www.stationsweb.nl Verzameling/collectie: Wim van den Bosch.

Stationsgebouw II Geldermalsen, 1884 - heden, omstreeks 1978.
Bron: www.stationsweb.nl Verzameling/collectie/foto: Peter Collet.

Treinstel DE2-90 van de dienst Utrecht - Geldermalsen - Tiel - Arnhem bij aankomst en vertrek als trein 6147 in Geldermalsen (a: 14.14/v: 14.15 uur); 30 januari 1977. De treindienst in de serie 6100 reed elk uur naar Tiel en vandaar afwisselend doorgaand het ene uur naar Arnhem, het andere uur naar Nijmegen via de splitsing in De Vork. Pas met de zomerdienstregeling 1978 wordt het baanvak Geldermalsen - Tiel elektrisch en komen er elektrische treinstellen (mat. ‘64 -plan T/V’s) te rijden (in een halfuursdienst), later ook Dubbeldekkers (DDAR) en af en toe Hondekopmaterieel mat ‘54 en wordt de treindienst geknipt: de serie 6100 rijdt tot/van Tiel en doorgaande reizigers over de oostelijke Betuwelijn moeten overstappen in Tiel. Het station oogt nog vrijwel authentiek. Foto's: Edward Bary.

Emplacement Geldermalsen (in 2009)

Emplacement Geldermalsen naar de situatie in 2009. Bij de reconstructie in 2010 zijn wisselverbindingen vervallen en werden de los- en laadsporen opgebroken. Bron: Sporenplan.nl
Van/naar links is richting Utrecht, van/naar rechts is richting 's Hertogenbosch. Rechts boven van/naar Tiel.

De perronkap bestond tot 1962 een hoekig dak, zogenaamde zadeldaken waarvan er drie aaneengeschakeld waren om de totale breedte van het perron te overbruggen met tussenliggende zakgoten, rustend op kolommen en pilaren. Bij de reconstructie in 1962 werd de hele kap van het station (noordelijk en zuidelijk kapgedeelte) veranderd in een licht gebogen dak. Als dakbedekking zijn golfplaten toegepast.

Beelden van vroeger

Om nog even de herinnering aan vroeger op te halen, raadpleegde ik Kees van de Meene, die welwillend enkele foto's en een artikel ter beschikking stelde uit zijn archief.

Geldermalsen, 13 september 1954. Het westelijk emplacement, met stationsgebouw, perronkappen, voetgangersbrug en goederenloods, gezien naar het noorden. Foto: J.G.C. van de Meene.

Geldermalsen, 29 augustus 1970. Stationsgebouw, perronkappen en voetgangersbrug, gezien vanaf de Genteldijk (aan de oostzijde) in noordelijke richting. Foto: J.G.C. van de Meene.

Wie beide foto’s goed vergelijkt ziet een opmerkelijk verschil in de kap tussen de situatie 1954 en 1970: van hoekig naar rond. Op de eerste foto heeft het zuidelijk kapgedeelte een hoekig dak met tussenliggende zakgoten. Bij de reconstructie in 1962 werd de hele kap van het station (noordelijk en zuidelijk kapgedeelte) veranderd in een licht gebogen dak. Op de tweede foto uit 1970 is de gebogen dekplaat in de eindspant duidelijk te zien. Vergelijk de foto’s ook met de uitvoering in het artikel in Dakenraad, zoals hieronder naar verwezen wordt.

Geldermalsen, 2012. Zuidelijke perronkap en nieuwe voetgangersbrug, gezien vanaf het perron. Aan de draagconstructie is nog goed herkenbaar, dat deze oorspronkelijk uit 3 aaneen geschakelde zadeldaken heeft bestaan. Bron: www.stationsweb.nl Verzameling/collectie/foto: Peter Collet.

Algemeen

De perronkap van het station Geldermalsen verkeert in een technisch slechte staat en dient te worden gerenoveerd. Deze kap heeft een monumentaal karakter en is beeldbepalend voor het stadsgezicht. Hierdoor is renovatie/restauratie wenselijker dan (al dan niet gedeeltelijk) toepassing van nieuw vervaardigde kap- en constructiedelen.
De voor deze renovatie voorgestelde werkmethodiek omvat het conserveren en herstellen van de bestaande constructie van de perronkap met de ondersteunende staalconstructie o.a. bestaande uit gietijzeren kolommen. Hierbij geldt als uitgangspunt dat herstel plaatsvindt met gebruikmaking van door uitwisseling met in herbruikbare staat verkerende vrijkomende onderdelen en materialen. Daarbij wordt ernaar gestreefd dat in de eindsituatie de perronkap zoveel als mogelijk behouden blijft. De aannemer voor dit werk dient te borgen dat de uitvoering op een dusdanig verantwoorde wijze geschiedt dat voornoemd eindresultaat zo mogelijk zonder toepassing van nieuw vervaardigde kap- en staalconstructiedelen kan worden behaald.

Globale omschrijving werkzaamheden renovatie perronkap Geldermalsen

Uitgangspunt is dat de hiervoor genoemde werkzaamheden zo mogelijk gelijktijdig worden uitgevoerd met de renovatie van het stationsgebouw. Deze werkzaamheden zullen separaat worden aanbesteed in opdracht van de NS.
Bron: selectieleidraad ten behoeve van de aanbesteding van ProRail Regio Zuid, renovatie perronkap Geldermalsen dd. 04 juni 2012.

Terug in oude glorie

Bij de renovatie wil men de oorspronkelijke constructie herstellen. Een gedetailleerde berschrijving is te vinden in een artikel in Dakenraad, een tweemaandelijks magazine voor dakspecialisten, ontwerpers, bouwers en beheerders, met veel achtergrondinformatie over stationskappen en die in Geldermalsen in het bijzonder. Klik hier (pdf-bestand) voor het artikel "Golfplaatgeschiedenis op het spoor", auteur Rien de Visser in uitgave nummer 97, september 2010 (met diverse bronnen en referenties). Uitgeverij Dakenraad is gevestigd in Raamsdonksveer. Meer informatie, klik hier.

Hinder

Tijdens de werkzaamheden kan enige hinder ontstaan voor de reizigers, omdat er deels op het perron wordt gewerkt. Ook kunnen treinen vertrekken van andere perrons en zijn er andere looproutes. Reizigers wordt geadviseerd de borden en omroepberichten goed in de gaten te houden. De werkzaamheden op station Geldermalsen duren tot het voorjaar van 2014.

Planning

Inmiddels (februari 2013) is men bezig de dakplaten te verwijderen. Op of rond 6 april 2013 vindt verdere sloop en herbouw plaats en wordt de oude kap afgevoerd. Op of rond 25 mei 2013: aanvoeren en plaatsen nieuwe kap. Er staan al bouwketen en materialen op station Geldermalsen, Aannemer Van der Grift en Valkenburg voert het werk uit.

Impressie van het station Geldermalsen met de gerenoveerde perronkap en de nieuwe voetgangersbrug met liften. De Intercity-VIRM rijdt over spoor 5 in de richting 's-Hertogenbosch. Duidelijk is te zien, dat de kap aan beide zijden is ingekort. Bron: ProRail.

Geldermalsen, 22 februari 2013. Ontmanteling van de noordelijke perronkap. De zadeldakconstructie met tussenliggende zakgoten is weer zichtbaar geworden. Foto: Gérard van Teeffelen.

Geldermalsen, 22 februari 2013. Ontmanteling van de zuidelijke perronkap. De zadeldakconstructie met tussenliggende zakgoten is weer zichtbaar geworden. Foto: Gérard van Teeffelen.

Geldermalsen, 22 februari 2013. DBS 189 053 (vervoerder DB Schenker) met de lege kolentrein 48734 bij de doorkomst om plm. 16:40 uur (een ruim half uur te vroeg), op weg naar Amsterdam Westhaven. De trein komt uit Oberhausen en gaat vervolgens via Emmerich, Arnhem, Elst, Betuweroute en Meteren Betuweroute Aansluiting Noord richting Utrecht en verder. Omdat het beladen kolenvervoer uit de Maasvlakte en Amsterdam Westhaven resp. Houtrakpolder náár Duitsland zeer dynamisch is, wisselen de bestemmingen, laadlocaties en frequenties elkaar veelvuldig af en daarbij vinden ook veelvuldig dienstregelingwijzigingen plaats. Deze lege trein rijdt dagelijks met uitzondering van zaterdag. De trein berijdt (wacht)spoor 501 maar rijdt door! Rechts is de ontmantelde perronkap te zien, de kap wordt in de oude staat terug gebracht, echter aan beide zijden, noord- en zuidzijde, ingekort met de verwijdering van zo'n 6 spanten. Foto: Gérard van Teeffelen.

Bestektekening Geldermalsen, nieuwe perronkap. Bron: ProRail/Movares (versie B002, 21 mei 2012, met toestemming gepubliceerd).

Bestektekening Geldermalsen, detail nieuwe perronkap. Bron: ProRail/Movares (versie 8, 23 augustus 2012, met toestemming gepubliceerd).

Geldermalsen, 27 maart 2013. Ontmanteling van de zuidelijke perronkap. De kap wordt met 6 spanten ingekort. Met snijbranders worden kolommen en spanten verwijderd. Herbruikbare delen zullen geconserveerd worden en waar nodig blijvende, slechte delen vervangen. Foto: Edward Bary.

Geldermalsen, 27 maart 2013. Met een heftruck wordt een neergehaalde kolom versleept. Foto: Edward Bary.

Geldermalsen, 27 maart 2013. Een gietijzeren kolom van de perronoverkapping is neergehaald na 130 jaar dienst. Foto: Edward Bary.

Geldermalsen, 27 maart 2013. Stille getuige van een beeldbepalend monument met op de achtergrond de nieuwe voetgangersloopbrug (gebouwd in 2010) tussen perron en de westelijke toegang van het station. Foto: Edward Bary.

Geldermalsen, 27 maart 2013. Zuidelijke perronkap met trap van de nieuwe voetgangersloopbrug. Foto: Edward Bary.

Geldermalsen, 27 maart 2013. Westelijke stationsfaçade. Foto: Edward Bary.

Geldermalsen, 27 maart 2013. Westelijke stationsfaçade met ontmantelde perronkap. Op de achter-grond een Arriva-treinstel op spoor 4a van de treindienst naar Dordrecht. Foto: Edward Bary.

HGK-loc DE675 (vervoerder Häfen und Güterverkehr Köln AG) passeert met de lege kolentrein 47710 Möllen - Amsterdam Westhaven om plm. 15:03 uur over spoor 501 de werkzaamheden aan de perronkap in Geldermalsen en is op weg naar zijn eindbestemming voor nieuwe belading. De trein krijgt een korte stop van 10 minuten voor het laten passeren van Sprinter- en Intercitytreinen over de sporen 502 en 503. Foto: Edward Bary, 27 maart 2013.

Geldermalsen, 27 maart 2013. Demontagewerkzaamheden met lasapparatuur aan de zuidelijke perronkap. Foto: Edward Bary, 27 maart 2013.

Geldermalsen, 27 maart 2013. Open dak bij striemend koude en harde wind en enkele graden boven nul. Maar de zon scheen uitbundig. De lente liet in maart nog lang op zich wachten. Foto: Edward Bary.

Geldermalsen, 27 maart 2013. Doorkijkje langs spoor 504. Foto: Edward Bary.

Vanaf de voetgangersbrug een kijkje op de zuidelijke perronkap van Geldermalsen. Foto: Edward Bary, 27 maart 2013.

Een SLT-vierwagentreinstel komt om 15:50 uur binnen op spoor 504b in Geldermalsen als trein 6055 op weg naar zijn eindbestemming Tiel. Foto: Edward Bary, 27 maart 2013.

Nogmaals de westelijke stationsfaçade van het als monument gewaardeerde gebouw uit 1884, gezien vanaf de voetgangersloopbrug. Foto: Edward Bary, 27 maart 2013.

Een SLT-vierwagentreinstel komt om 16:05 uur binnen op spoor 504b in Geldermalsen als trein 16057 op weg van Utrecht naar 's-Hertogenbosch/Breda. De treinseries 6000/16000 keren (overdag) in Utrecht Centraal op elkaar, zodat een starre Sprinter kwartierdienst ontstaat tussen Utrecht en Geldermalsen. In de avonduren rijden de beide series tot Geldermalsen gecombineerd. Op de achtergrond, op spoor 504a, geeft de enkele minuten eerder aangekomen Arriva-dienst uit Dordrecht aansluiting. Foto: Edward Bary, 27 maart 2013.

E-loc 1251 van vervoerder Euro-Express Treincharter BV (EETC) heeft lege autotransportwagens van IJsselmonde bij Rotterdam naar 's-Hertogenbosch gebracht (via Utrecht) en keert als losse loc terug naar zijn standplaats Watergraafsmeer bij Amsterdam. De loc passeert om 16:28 uur over spoor 502 de werkzaamheden aan de perronkap in Geldermalsen. Foto: Edward Bary, 27 maart 2013.

Geldermalsen, 27 maart 2013. Doorkijkje langs spoor 504. Foto: Edward Bary.

Geldermalsen, 27 maart 2013. Beton storten ten behoeve van nieuwe funderingen van de kolommen van de dakconstructie. Foto: Edward Bary.

Geldermalsen, 27 maart 2013. Beton storten ten behoeve van nieuwe funderingen van de kolommen van de dakconstructie. Foto: Edward Bary.

Geldermalsen, 27 maart 2013. Noordelijke perronkap. Foto: Edward Bary.

Geldermalsen, 27 maart 2013. De fabrikant van de perronkapconstructie in Geldermalsen was destijds, nu dus 130 jaar geleden, de metaalpletterij en ijzergieterij L.I. Enthoven & Co te ’s-Gravenhage. Dit is op een aantal kolommen in reliëfletters nog terug te vinden, ondanks het diverse keren overschilderen, waardoor enkele letters zijn dichtgelopen. Foto: Edward Bary, 27 maart 2013.Meer informatie op de websites Wikipedia en Het geheugen van Nederland, klik hier en hier voor meer informaties.
Detail vorige foto: L.I. Enthoven en Co, 's Hage met jaartal, vermoedelijk 1883 of 1885. Dit ga ik ter plaatse nog nakijken.

Geldermalsen, 27 maart 2013. Noordelijke perronkap. Foto: Edward Bary.

Wie een paar uurtjes op het station Geldermalsen vertoeft, hoeft zich niet te vervelen. Opnieuw de lege kolentrein 48734 (zie de foto van Gérard van Teeffelen van 22 februari 2013 hierboven), maar nu keurig op tijd (17:10) in zijn eigen goederenpad passeert over spoor 502 de werkzaamheden aan de perronkap, op weg naar Amsterdam Westhaven. De locs DBS189 070 en 189 078 vormen de trekkracht, hoewel één loc voldoende zou zijn voor deze niet beladen trein. De tweede loc rijdt als opzending mee. Foto: Edward Bary, 27 maart 2013.

Op Paaszaterdag 30 maart 2013 heeft stoomloc 01 1075 van de Stoom Stichting Nederland (SSN) in Venlo een Duitse gezelschaptrein opgehaald en reed onder de naam TEE Rheingold onder treinnummer 38100 naar Amsterdam en - na tractiewisseling met de achterop meelopende dieselloc 2225 van de Stichting Museum Materieel Railion (SMMR) in de Westhaven - door naar Hoorn voor een bezoek aan de Museumstoomtram Hoorn - Medemblik. Om 10:56 uur passeert de Nostalgiezug flink stomend en met kleine vertraging van 10 minuten het station Geldermalsen richting Utrecht. In de trein reed onder andere een oud Mitropa-rijtuig mee. Foto: Gérard van Teeffelen. De fotograaf van de foto hieronder heeft zijn positie ingenomen op de voetgangersloopbrug...

Dezelfde trein, zelfde locatie van achteren gefotografeerd door Rob van Ee. De achterop meelopende dieselloc 2225 van de Stichting Museum Materieel Railion (SMMR) voert keurig de juiste sluitsein-borden. De DE 2225 nam in de Amsterdamse Westhaven de tractie voor de trein over voor de verdere rit naar Hoorn. De restauratie van de perronkap die begin februari is gestart, is goed zichtbaar. De fotograaf van de foto hierboven heeft plaats genomen op het dak van de rijwielstalling...

Aannemer failliet

Sinds de zomer 2013 ligt het werk aan de kaprenovatie stil en vinden er geen bouwactiviteiten meer plaats. Aannemer Van der Grift en Valkenburg is op 27 juni 2013 failliet gegaan. Het station ligt er in deplorabele toestand bij.
Op welke termijn de kaprenovatie voortgezet gaat worden is op dit moment (23 september 2013) niet bekend. ProRail laat desgevraagd weten, dat naar verwachting een nieuwe aannemer begin 2014 mogelijk het werk kan voortzetten.
Zie ook Nieuwsblad Geldermalsen, klik hier.

Station Geldermalsen uitgepakt

Lange tijd heeft het monumentale stationsgebouw van Geldermalsen ingepakt gestaan met steigerdoeken en platen. Dit ter bescherming van de reizigers en de directe omgeving bij de renovatiewerkzaamheden aan de gevels. Het werk waaronder ook het herstel van de (ingekorte) perronoverkapping hoort, heeft een jaar vertraging opgelopen en heeft inmiddels ook een wisseling van de aannemer achter de rug. Het reizigerscomfort op dit station was tijdlang minimaal te noemen: een kiosk met beperkte openstelling en op de perrons een paar golfplaten duckouts als beschutting tegen het regenwater. Overstappen (een belangrijke activiteit voor reizigers op dit station) leverde bij regenachtig weer steevast een nat pak op. In de laatste week van augustus 2014 kon het gebouw weer uitgepakt worden. In november 2015 staat de oplevering gepland van het gerestaureerde station. Foto’s: Ab Donker/Nieuwsblad Geldermalsen. Lees meer hierover in deze krant. Klik hier en hier. Meer over dit Betuwse station in het thema-artikel De Betuwelijn in perspectief op deze site.

Geldermalsen, 8 april 2015. Het gaat allemaal erg langzaam, maar er zit weer schot in de afbouw van de perronkapconstructie. Eind maart werden de langsgordingen en de hemelwatergoten gemonteerd aan het ijzeren frame van het zadeldak. Daarvoor was een weekend-buitendienststelling nodig vanwege veilig werken langs de bovenleidingen en de perronsporen 3 en 4. Foto: Gérard van Teeffelen.
 Geldermalsen. Op 26 mei 2015 zijn de werkzaamheden aan het weer dicht maken van het zadeldak al aardig gevorderd. Het gedeelte aan de spoorzijde moet nog bedekt worden; dit zal in een buitendienststelling gebeuren vanwege het veilig werken langs de bovenleidingen.
Foto: Gérard van Teeffelen.

Emplacement Geldermalsen gedeeltelijk buiten exploitatie - januari 2015

In Geldermalsen zijn medio januari 2015 grote (en zeer onverwachte…) veranderingen geweest: ingangsdatum 19 januari 2015. Vanwege de slechte conditie van wissel 67A/61B (een zogenaamde Engelsman) is besloten deze acuut te verwijderen en een stuk ‘recht’ spoor te bouwen. In de beveiliging is het wissel “ontkoppeld”. De sporen 506a, 507, 508, 509a, 509b, 509c, 510a, 510b en 511 zijn buiten exploitatie genomen. Hierdoor is er geen rijweginstelling mogelijk vanaf de seinen 140, 150, 160, 162 en 166 naar spoor 506b. Ook de de railinzetplaats (in spoor 509a) is hierdoor niet meer te bereiken. Op deze foto van Gérard van Teeffelen van 22 oktober 2014 gaat DBS-loc 1611 (vervoerder Deutsche Bahn Schenker) met een goederentrein nog aan de kant over spoor 507; dit is nu niet meer mogelijk. De Intercitys naar het zuiden en doorgaande goederentreinen rijden (als gebruikelijk) over spoor 505. Met het ‘vrijleggen van de Merwede Lingelijn’ in het vooruitzicht is men tot deze drastische maatregelen over gegaan. Geldermalsen lijkt dus nu een DSSG te zijn geworden, althans een begin daarvan (Doorstroomstation). Er zijn nog meer plannen in Geldermalsen; in de plaatselijke politiek speelt ook nog de ondertunneling van een paar overwegen (Lingedijk en Nieuwsteeg) en diverse eisen m.b.t. geluidshinder....In 1995 was het emplacement nog in gebruik als transportoverslag voor veetransporten in het kader van de evacuatie in het rivierengebied door de dreigende overstromingen en dijkdoorbraken. Zie hiervoor het thema "De Betuwlijn in perspectief", pagina 1 NS/Uitgelicht op deze site. Het perron van de veelading is jaren geleden al gesaneerd. Of Geldermalsen ooit nog gebruikt zal kunnen worden bij het gemis van een belangrijk stuk infrastructuur voor grootschalige redding van de veestapel is de vraag. De (spoor)sanering biedt geen faciliteiten meer. Op vervoer per spoor hoeft in elk geval niet meer gerekend te worden; of de wijziging een tijdelijke situatie is, is niet bekend gemaakt. In 2016 staat een grootscheepse oefening gepland.

Bronnen en verwijzingen

Meer informatie op deze website in de thema’s:

Websites:

Boeken: