 |
| Spoorkaart Harzer Schmalspurbahnen. Bron: HSB |
Inleiding
De Harz is het noordelijkste middelgebergte van Duitsland. De hoogste berg is de Brocken met 1.141 (officieel: 1.141,1) meter, die tot het Nationalpark Harz behoort. Het treinstation op de Brocken ligt op 1125 meter. Dit nationale park beslaat ongeveer tien procent van het gebergte. De Harz is vanouds een belangrijk mijnbouwgebied. De gebergtevorming aan het eind van het Paleozoïcum, de Hercynische orogenese, is naar de Harz genoemd.
De Harz verloopt over een lengte van 110 km in oost-westrichting en is 30 à 40 km breed. Het gebergte wordt onderverdeeld in de Oberharz in het westen en de Unterharz in het oosten. Het oostelijkste gedeelte van de Oberharz is de Hochharz, waartoe het Brockenmassief behoort. De Unterharz is aanzienlijk lager dan de Oberharz en reikt tot omstreeks 400 m hoogte. Vooral de Oberharz is dicht bebost met vooral beuken in de lagere en dennen in de hogere gedeelten. In de Unterharz vindt ook landbouw plaats.
Rondom de Harz bevindt zich het Harzvorland. Bestuurlijk behoort de Harz tot de deelstaten Saksen-Anhalt, Nedersaksen en Thüringen. De onbewoonde kern van de Harz vormt het grootste gemeentevrije gebied van Duitsland.
Bereikbaarheid
De Harz is vanuit Nederland vrij makkelijk te bereiken.
Per auto via de A1 Hengelo, A30/E30 langs Osnabrück, Minden (met de Porta Westfalica) en Hannover; vervolgens bij Braunschweig A39/A395 zuidwaarts richting Bad Harzburg. De afstand vanuit Utrecht is plm. 485 km, met een reistijd van ruim 5 uur. Via de Bundesstrasse 6 (B6) is Wernigerode te bereiken, dat aan de noordkant ligt. Andere belangrijke en grotere plaatsen zijn Nordhausen in het zuiden, Halberstad, Blankenburg en Quedlinburg in het oosten van het bergmassief.
Per trein is de Harz te bereiken met de dagelijks enkele malen vanuit Schiphol naar Berlijn rijdende Eurocity (6 dagtreinen en 1 nachttrein) via Bad Bentheim tot Hannover, met overstap hier. In Hannover kan met een aansluitende Intercity naar Braunschweig (met overstap) gereisd worden en vervolgens - wie Wernigerode als bestemming heeft - , met een trein van DB Regio naar Vienenburg en met (overstappen op de) regionale vervoerder HEX (Véolia Verkehr Sachsen-Anhalt GmbH, Harz/Elbe Express) via Ilsenburg naar Wernigerode. Wie niet teveel wil overstappen, kan vanaf Hannover, met een pauze/overstap van anderhalf uur, met DB Regio ook rechtstreeks naar Wernigerode reizen (via Goslar en Bad Harzburg), maar de aankomst is daar dan ruim een uur later. De treinreis naar Wernigerode neemt vanaf Amersfoort respectievelijk plm. 6 of 7 uur in beslag.
Geschiedenis
De Harzer Schmalspurbahnen GmbH (HSB) zijn voortgekomen uit enkele andere spoorwegmaatschappijen, zoals de Harzquerbahn, de Selketalbahn en de Brockenbahn.
De Harzquerbahn en de Brockenbahn werden geëxploiteerd door de Nordhausen-Wernigeroder Eisenbahn (NWE). De Selketalbahn en zijlijnen werden geëxploiteerd door de Gernrode-Harzgeroder Eisenbahn (GHE). Een derde maatschappij was de Südharz-Eisenbahn (SHE). Deze exploiteerde een lijn die grotendeels in het latere West-Duitsland lag en bij Sorge met de Harzquerbahn was verbonden. Deze lijn is na de Tweede Wereldoorlog afgebroken en nooit meer herbouwd.
De Selketalbahn is na de oorlog eveneens afgebroken - het materiaal werd als herstelbetaling naar Rusland afgevoerd, maar deze lijn is later opnieuw aangelegd. De Brocken werd in 1961 tot "Sperrgebiet" verklaard: er mochten alleen nog militairen komen. De bij toeristen en natuurliefhebbers geliefde Brockenbahn kwam daarmee stil te liggen.
De drie genoemde Harz-lijnen lagen na de Tweede Wereldoorlog in het door de Russen bezette gedeelte van Duitsland, de latere DDR. De lijnen kwamen in 1949 in exploitatie bij de Deutsche Reichsbahn (DR). Na de val van de Muur in 1989 werden de Oost- en West-Duitse spoorwegmaatschappijen weer samengevoegd. De spoorlijnen door de Harz werden toen verzelfstandigd. Ze worden sinds 1991 geëxploiteerd door de Harzer Schmalspur-Bahnen (HSB).
De Harzer Schmalspurbahnen GmbH (HSB) is met een totale spoorlengte van 140,4 kilometer het grootste smalspoorbedrijf van Duitsland en is daarmee ook het langste smalspoornet van Duitsland waarop het hele jaar door dagelijks een regelmatige en samenhangende dienstregeling wordt gereden voornamelijk met stoomlocomotieven.
Het bedrijf bestaat officieel sinds 13 maart 1991. Uiteindelijk werd op 1 februari 1993 het hele smalspoornet in de Harz van de Deutsche Reichsbahn (DR) overgenomen door de Harzer Schmalspurbahnen (HSB). Bron: Nico Spilt. Meer historie is te lezen op Wikipedia.
De spoorwijdte is 1000 mm. De HSB heeft als hoofdzetel Wernigerode (aantal inwoners plm. 35.000), waar ook de werkplaatsen zijn gevestigd bij Westerntor. De hoofdvestiging is gelegen aan de Friedrichstrasse 151. Het bedrijf telt 270 werknemers.
De HSB heeft 25 stoomlocomotieven, waaronder 3 meer dan 100 jaar oude Malletlocomotieven. Verder 10 motorwagens en 12 diesellocomotieven. Voorts beschikt het over een groot park aan reizigersmaterieel. De HSB vervoert jaarlijks ca. 1,1 miljoen reizigers en geeft daarmee de regio een enorme toeristische en economische impuls.
Lijnen en exploitatie
Het treinverkeer bij HSB wordt verdeeld in drie lijnen (Kursbuchstrecken).
Lijn 325 (lengte 34 km) loopt vanuit Wernigerode (door het Thumkuhlental) via Drei Annen Hohne direct naar de Brocken. Dit is het drukst bezochte gedeelte en op dit traject worden voornamelijk stoomtreinen ingezet. Het andere traject van Drei Annen Hohne naar Nordhausen, met als lijnnummer 326 (lengte 46 km), wordt meer door de lokale bevolking gebruikt en er worden hier hoofdzakelijk dieseltreinen en trams ingezet. Het traject loopt via Elend, Sorge, Benneckenstein, Eisfelder Talmühle en Ilfeld. Lijn 333 is de feitelijke Selketalbahn en loopt van (Nordhausen -), Eisfelder Talmühle via Stiege (en Hasselfelde) naar Alexisbad (lengte 30 km) en verder via Gernrode naar Quedlinburg (lengte 23 km). Het trajectdeel Gernrode – Quedlinburg (lengte 8,5 km) is in 2005 omgebouwd van normaalspoor in smalspoor, waardoor HSB-reizigers vanaf 2006 nu in Quedlinburg aansluiting hebben op het normaalspoornet. Het voormalige kopstation Gernrode heeft doorgaande sporen gekregen. Hiermee zijn aanzienlijke doorreismogelijkheden ontstaan. De reizigersaantallen bij HSB op de Selketalbahn liggen sinds 2007 stabiel op jaarlijks ca. 113.000 reizigers.
Vanuit Alexisbad loopt een zijtak naar Harzgerode (lengte 3 km). Eén keer per dag is er een directe verbinding van en naar de Brocken vanuit de Selketalbahn met een overstap in Eisfelder Talmühle. Voor de geografische ligging van deze lijnen en plaatsen, zie het kaartje hieronder.
|
| Spoorkaart Harzer Schmalspurbahnen. Bron: HSB |
Materieelinzet
De materieelinzet voor de te rijden treinen van de dienstregeling van HSB wordt dagelijks verzorgd vanuit (situatie zomerdienst 2012, van 28 april tot 4 november):
1. het depot Wernigerode:
2. het depot Nordhausen:
3. het depot Gernrode:
Op 3 dagen, t.w. donderdag, vrijdag en zaterdag wordt op de Selketalbahn met stoomtractie gereden.
Loc 99 7244 staat al jaren in de loods in Hasselfelde, min of meer als museumloc en is niet meer dienstvaardig.
De oorspronkelijke seriegrootte van de Neubauloks was totaal 17 locomotieven: 99 7231 – 99 7247.
Verder staan de volgende locs (2012) buiten dienst:
Overigens is de HSB geen museumspoorbedrijf maar een "gewone” commerciële onderneming.
Voor de complete omloop van deze diensten klik hier (pdf-bestand). Auteur Jos Beerman – Amsterdam, copyright © 2012.
De locomotief van dienst 6 van het depot Wernigerode rijdt de dagelijkse stoomrit vanuit Nordhausen naar Drei Annen Hohne en rijdt terug met een tussenslag naar Eisfelder Talmühle. De loc overnacht uiteraard in Nordhausen vanwege de te rijden treinen, trein 8920 als eerste. Omdat de loc voor deze dienst uit Nordhausen regelmatig vanuit depot Wernigerode wordt gewisseld met een soortgenoot, is hij in het overzicht materieelomlopen ingedeeld als een dienst van het depot Wernigerode.
Toerisme
Toerisme is in deze regio een belangrijke bron van inkomsten. In vrijwel elke stad is een toeristeninformatiebureau aanwezig. Bekende bezienswaardigheden zijn het eerder genoemde Nationaal Park Harz met als hoogste top de Brocken. Hierop staan een futuristisch aandoende zendmast en een weerstation. De HSB heeft in de Westernstrasse een eigen verkoopwinkel.
De stoomtreinen van de Harzer Schmalspurbahnen onderhouden een intensieve treindienst met oude locomotieven tussen de plaatsen Wernigerode, Nordhausen en Quedlinburg, waar aansluiting is op normaalspoor treinen (1435 mm) van andere vervoerders, zoals DB Regio en Véolia Verkehr Sachsen-Anhalt (HEX). Daarnaast kent de lijn een bijzondere bergrit naar de Brocken met de Brockenbahn. De lijn Wernigerode – Drei Annen Hohne kent overigens de enige tunnel (in het Drängetal, lengte 70 meter) in een smalspoorlijn in voormalig Oost-Duitsland.
Fietsen en wandelen is er erg populair. Een bekende wandelroute is de Goetheweg, genoemd naar Johann Wolfgang von Goethe. Hier heeft vroeger het station Goetheweg gestaan. Tegenwoordig ligt er een uithaalspoor (Rückdrückgleis), waar treinen elkaar kunnen passeren. Treinen bergafwaarts geven in beginsel voorrang aan bergopwaarts rijdende treinen vanwege de hellingen.
Sinds 2010 kan men in de oostelijke Harz naakt wandelen over de Harzer Naturistenstieg.
In het gebied kan men ook kanoën, bergbeklimmen en in de winter langlaufen.
Rondom het Harzgebergte liggen meerdere historische stadjes. In onder meer het dorpje Schierke wordt jaarlijks de Walpurgisnacht gevierd. Volgens het volksgeloof mochten de van de aarde verbannen heksen gedurende één nacht in het jaar terugkeren voor een heksenfeest op de Brocken. Op deze berg staat het voor-christelijke Heksenaltaar. Hier verkocht Goethes Faust zijn ziel aan Mephistopheles.
Naast het reguliere reizigersvervoer biedt de HSB een breed pallet aan toeristische producten en activiteiten, waarvan een bezoek aan de Brocken de belangrijkste is. Om die reden trekt de stad Wernigerode jaarlijks duizenden bezoekers, vooral nadat de Brocken weer is opengesteld voor reizigers en bezoekers. Van 1945 tot april 1947 was de berg bezet door Amerikaanse troepen. Daarna volgde de overname door het Rode Leger, daar het gebied tot de Sovjet-bezettingszone behoorde. Van 1948 tot 1959 is de Brocken vrij toegankelijk. Vanaf 1961 wordt de berg, die in het grensgebied van de DDR en de Bondsrepubliek Duitsland lag, tot militaire zone verklaard. De bergtop wordt dan omgebouwd tot een vesting en door het Sovjetleger en de Stasi voor bewakings- en spionagedoeleinden gebruikt. Met de Duitse Hereniging werden vanaf 1990 de militaire voorzieningen verwijderd, waaronder ook de betonnen muur. De Brocken kan sindsdien weer door iedereen bezocht worden. Er is een museum ingericht, Brockenhaus, dat gewijd is aan deze bijzondere geschiedenis en aan de natuur.
De Harz biedt naast veel natuur ook veel cultuur met bijzondere historische waarden. Het centrum van Wernigerode bestaat voornamelijk uit vakwerkhuizen en geeft de stad daarmee een zekere authenticiteit.
Een actuele studie van de Hochschule Harz heeft berekend, dat gasten van de HSB jaarlijks een toeristische waarde van ongeveer 37 miljoen euro genereren wat neerkomt op ca. 12% van het totale toerisme in de Landkreise Harz en Nordhausen (bron: Dr. Michael Ermrich, Aufsichtsratsvorsitzender HSB en Matthias Wagener, Geschäftsführer HSB).
.JPG) |
Altstadtkreisel Wernigerode Sinds 2007 is bij het station Wernigerode ook voor spoorhobbyfotografen een nieuw fotostandpunt ontstaan als bijkomend effect van een bouwwerk: de fiets- en voetgangersbrug over de spoorbaan van DB en HSB, ter plaatse ook wel bekend als de Altstadtkreisel. De brug is onderdeel van een ingenieus complex van een vierarmige ondergrondse verkeerskruising die ook de sporen ongelijkvloers kruist, met toeleidende tunnelop- en afritten met daarbovenop bovengronds een spiraalvormige opgang, die ook de sporen ongelijkvloers kruist. Het complex werd gebouwd tussen 2004 – 2006. De Altstadkreisel is het grootste verkeersproject van de stad (Ochsenteichstrasse – Bahnhofstrasse) met een bouwvolume van ca. 25 miljoen euro. Drie gelijkvloerse spoorwegovergangen konden daardoor vervallen. Het baantracé van de HSB tussen het hoofdstation van Wernigerode en Westerntor werd hiervoor verlegd. Diverse foto’s werden vanaf dit verhoogde punt gemaakt. Meer foto’s en bronnen op internet, klik hier of hier of hier. Toelichting bij deze foto: het rechter (enkel)spoor is het normaalspoor van de DB, gezien in de richting Ilsenburg/Vienenburg (van onder naar boven). De andere sporen zijn de smalsporen van de HSB; hiervan loopt het rechter spoor naar de even verderop gelegen rijtuigenloods, het gebogen linkerspoor is het baantracé naar station Westerntor. Dit spoor kruist de ondertunneling in de Ochsenteichstrasse – Bahnhofstrasse. Ondergronds ligt een groot verkeerskruispunt, dat met stoplichten en voorsorteerstroken het drukke verkeer regelt. Het heuveltje bovenop is een geliefd fotostandpunt geworden. |
1887 – 2012: 125 Jahre Schmalspurbahnen im Harz
In het jaar 2012 werd het 125-jarig jubileum gevierd met tal van activiteiten en bijzondere evenementen in de periode van april tot september: extra fotoritten, veelal met gastoptredens van bijzonder materieel, stationsfeesten in Nordhausen (28 april), Wernigerode (9 juni) en Gernrode (18 augustus) en bijzondere treinsamenstellingen, zoals “Görlitzer Rollböcke” (normaalspoor goederenwagens op smalspoordraaistellen) van Wernigerode naar Hasserode (10 juni) en ook niet-spoorse evenementen, zoals muziekshows en vuurwerk.
In dit thema wordt het door mij bezochte “Bahnhofsfest” in Wernigerode op zaterdag 9 juni 2012 vastgelegd. Ik besloot dit feest bij te wonen en het weekend met wat extra dagen te verlengen.
Op donderdag 7 juni reisde ik met IC 143 (Hoofddorp – Berlijn) vanaf Amersfoort (v: 09:38) naar Hannover (a: 13:18) en ging meteen door (zie hiervoor) met IC 2039 (v: 13:36) naar Braunschweig (a: 14:08). Hier stapte ik over op DB-regiotrein 14258 (v: 14:26) naar Vienenburg (a: 15:01) en met HEX-trein 80943 (v: 15:11) naar Wernigerode waar ik om 15:37 uur aankwam. Vanaf Amersfoort dus een reistijd van 6 uur.
Vooraf had ik een prima hotel gereserveerd (“Zur Tanne”) in het centrum, Breite Strasse, op 10 minuten loopafstand van het station.
Ik was al vaker in deze mooie stad geweest, zodat het hotel snel gevonden was. Hoewel het Ruhetag was, werd ik uiterst vriendelijk ontvangen en werd mij de kamer toegewezen.
Alle tijd om daarna weer terug te gaan naar het HSB-station om in het stoomlocdepot de aanwezige locs te fotograferen.
Vrijdag 8 juni was mijn Brockendag en op zondag maakte ik een rondreis over de Selketalbahn via Drei Annen Hohne, Eisfelder Talmühle naar Stiege, Alexisbad, Quedlinburg en met treinen van vervoerder HEX weer terug naar Wernigerode (zie verderop).
Maar eerst zaterdag 9 juni
Het Bahnhofsfest te Wernigerode ter gelegenheid van “125 Jahre Schmalspurbahnen im Harz” op zaterdag 9 juni 2012 trok duizenden bezoekers en was zelfs aanleiding om extra treinen in te leggen naar dit jubileum.
Vanuit Hamburg reed een trein met o.a. RHEINGOLD-rijtuigen via Lüneburg – Celle – Lehrte – Hildesheim naar Wernigerode (Hamburg – Hildesheim met dieselloc serie ER20) en van Haste reed een trein via Seelze – Hannover – Hildesheim naar Wernigerode. De beide treinen werden in Hildesheim gecombineerd en nam stoomloc 44 1486 de trekkracht voor zijn rekening, met de dieselloc achterop in opzending mee. Op de foto’s is de met bijna 2 uur vertraagde aankomst (was gepland: 12:10 uur, werd: 13:55 uur) te zien in Wernigerode, komend uit de richting Vienenburg. Deze trein reed in de avond weer terug: vertrek uit Wernigerode was eveneens vertraagd (was gepland 18:30 uur, werd 19:40 uur). Organisator van deze treinen was Nostalgiezugreisen. Aanvankelijk was de inzet van stoomloc 41 096 gepland, maar deze loc was in reparatie. Uit Zwickau kwam een extra trein, getrokken door stoomloc 01 0509 naar het evenement, dat volgens de Harzer Volksstimme duizenden bezoekers trok.
Het programma bood een variëteit aan bezienswaardigheden en activiteiten.
Het feestterrein was ingericht bij het station Westerntor op het zogenaamde Ochsenteiggelände en was van 10:00 tot 18:00 open.
| Harzer Volksstimme bericht: Bahnhofsfest mit Technik und Techno
Bereits am frühen Morgen bevölkerten die Eisenbahnfreunde nicht nur das Festgelände. Auch die Brücke über dem Altstadtkreisel war fest in der Hand der Hobbyfotografen und Videofilmer, die keine Fahrt der Harzer Dampfrösser zwischen Hauptbahnhof und Westerntor verpassen wollten. Während sich rund um das Festgelände viele Partner der HSB präsentierten - unter ihnen Modellbahnhersteller, Arbeitsgemeinschaften, Modellbaufreunde sowie kommunale Partner - trafen sich am frühen Abend im Saal des Harzer Kultur- und Kongresshotels langjährige Weggefährten, um bei einem Empfang nicht nur Rückschau zu halten, sondern auch vorwärts zu blicken. Ministerpräsident Reiner Haseloff (CDU) erinnerte daran, wie er mit Tränen in den Augen erlebt hat, wie die alten Dampfloks aus dem Verkehr gezogen wurden. "Hier haben wir sie noch", sagte er stolz und kündigte an, dass das Land Sachsen-Anhalt auch weiterhin den Bahnbetrieb bezuschussen werde, um auch künftig HSB-Jubiläen feiern zu können. Thüringens Landwirtschaftsminister Jürgen Reinholz erklärte für Ministerpräsidentin Christine Lieberknecht (beide CDU), auch der Freistaat stehe zu seinem Wort und werde die kommunale Bahn weiter unterstützen. Michael Emrich (CDU), Landrat des Harzkreises und HSB-Aufsichtsratsvorsitzender, erinnerte daran, dass einst Wirtschaftsminister Horst Rehberger (FDP) zwei gute Riecher gehabt habe: die Sanierung der Brockenstrecke und die Straße der Romanik. "Beides sind Erfolgsstorys geworden", so Ermrich: "Die HSB ist die touristische Lokomotive des Harzes." HSB-Geschäftsführer Matthias Wagener hatte mit Moderatorin Kristin Gräfin von Faber-Castell das Abendprogramm eröffnet, sich dabei unzufrieden über den Protest der Eisenbahngewerkschaft an diesem HSB-Festtag vor dem KiK geäußert. Auf der Bühne musizierten gemeinsam: Das Philharmonische Kammerorchester Wernigerode, die Rockband "One Man's Treasure", Patrick Nuo sowie die Solisten der Rockoper "Faust", Conny Kanik und Falko Illing. |
NB. Gastvoertuig Mallet-locomotief 105 (Museumsbahn Blonay-Chamby uit Zwitserland) was niet in Wernigerode, maar deze loc komt wel begin augustus en zal 18 augustus 2012 op het Bahnhofsfest in Gernrode gepresenteerd worden en zal daarna nog enkele ritten op het HSB-net rijden.
 |
 |
|
| Uit de folder "125 Jahre Schmalspurbahnen im Harz - Grosses Jubiläumsprogramm der Harzer Schmalspurbahnen von April bis September 2012. |
||
De onderstaande foto’s geven een beeld van deze dag.
 |
 |
 |
 |
|||
| Wernigerode, Hotel Restaurant "Zur Tanne" - Breite Strasse 57-59 en de Westerntor aan het begin van de Westernstrasse. |
||||||
 |
 |
 |
 |
|||
| DEV-motorwagen T42 als extra pendeltrein Hasserode en loc 99 7243 met de reguliere trein 8925 naar de Brocken, zijn zojuist uit Westerntor vertrokken (v: 10:14, resp. 10:29) en steken de wegkruising in de Ilsenburger Strasse/Friedrichstrasse. bij de Westerntor over. Rechter foto: motorwagen T102 van de Selfkantbahn in het station Westerntor als extra pendeltrein naar Hasserode. | ||||||
 |
 |
 |
 |
|||
| Van links naar rechts: DEV-motorwagen T42 in station Westerntor, de uit Zwickau aangekomen extra trein, getrokken door stoomloc 01 0509 rijdt als lege trein het station Wernigerode uit nadat zijn passagiers zijn uitgestapt, de rangerende losse loc 99 7232 op het HSB-emplacement en HSB-goederentrein met aan de horizon de Brocken. |
||||||
 |
 |
 |
 |
|||
| Wernigerode Altstadtkreisel. Loc 99 7232 vertrekt met trein 8903 uit Wernigerode (11:55) naar Eisfelder Talmühle (13:49) met achterop een open panoramarijtuig (…). Reizigers naar de Brocken stappen in Drei Annen Hohne over op de trein die daar aankomt uit Nordhausen. Foto’s rechts extra pendeltreinen van/naar Hasserode met motorwagens T102 en T42. |
||||||
 |
 |
 |
 |
|||
| Wernigerode Altstadtkreisel. Dieselloc 199 861 is bezig met een rangeerklusje tussen Westerntor en depot Wernigerode, DB Regional Expres trein RE 3607 uit (Hannover - ) Bad Harzburg komt aan (a: 12:42) in Wernigerode, gastmotorwagen T42 komt aan uit Hasserode en stoomloc 99 236 maakt zich op voor haar volgende rit. |
||||||
 |
 |
 |
 |
|||
| Wernigerode Altstadtkreisel. Loc 99 236 vertrekt met trein 8935 uit Wernigerode (13:25) naar de Brocken. Foto’s rechts: rangerende loc 99 6101 naar het depot en extra pendeltrein naar Hasserode met motorwagen T42 bij vertrek (v: 13:40). |
||||||
 |
 |
 |
 |
|||
| Wernigerode Altstadtkreisel. Loc 99 6101 vertrekt met een goederentrein (wagons op Rollböcke) uit Wernigerode (13:48). Foto rechts: aankomst om 13:55 uur van de extra reizigerstrein met o.a. RHEINGOLD-rijtuigen uit Hamburg en Haste, getrokken door loc 44 1486 met achterop in opzending dieselloc serie ER20, komend uit de richting Vienenburg. Zie de tekst hiervoor in aparte alinea. |
||||||
 |
 |
 |
 |
|||
| Links: de achterzijde van de trein van de vorige foto met dieselloc ER20. Vervolgens loc 99 7239 in het depot in Wernigerode. Daarnaast de binnenkomende trein 8930 met loc 99 7240 in Westerntor, waarna loc 99 7239 met trein 8937 naar de Brocken vertrekt (plm. 15:00 uur). De grote drukte op de perrons spreekt voor zich op deze fraaie dag. |
||||||
 |
 |
 |
 |
|||
| Wernigerode Westerntor. Motorwagens T102 en T42 genieten grote belangstelling voor een ritje naar Hasserode. Rechts loc 99 7237 rangerend op het werkplaatsemplacement. |
||||||
 |
 |
 |
 |
|||
| Materieelopstelling Westerntor. Links motorwagens T 3 (bouwjaar 1938 bij Waggonfabrik Wismar, later bij de DR onder nummer 187 025) en 187 012 (bouwjaar 1955 bij H. Fuchs Waggonfabrik Aktiengesellschaft - Heidelberg), de Mallet-stoomlocs 99 5901 en 99 5902 en loc 99 7237. |
||||||
 |
 |
 |
 |
|||
| Materieelopstelling Westerntor. Mallet-stoomlocs 99 5901 (ex NWE 11, gebouwd bij Jung, 1887) en 99 5902 (ex NWE 12, gebouwd bij Jung, 1887) en op rechter foto loc 99 7237. |
||||||
 |
 |
 |
 |
|||
| Wernigerode Westerntor. Wilhelm Raabe Schule, het Slot Wernigerode, motorwagen T42 als pendeltrein van Hasserode en stoomloc 99 7240 met trein 8939 (v: 16:25) naar de Brocken (met motorwagen achterop (niet zichtbaar) als trein 8905 naar Eisfelder Talmühle; treinen rijden gecombineerd tot Drei Annen Hohne. Alle foto’s vanaf ongeveer hetzelfde fotostandpunt (Ochsenteichgelände). |
||||||
 |
 |
 |
 |
|||
| Wernigerode Westerntor. Loc 99 7240 met trein 8939 (v: 16:25) naar de Brocken, loc 99 7243 als tegentrein 8904 met open panoramawagon, motorwagens 187 012 en187 025 (T3) en salonrijtuig 900-457. |
||||||
 |
 |
 |
 |
|||
| Wernigerode Westerntor. Voormalig bedienscherm (STW-Bedienung) baanvak Drei Annen Hohne - Brocken, knoppentoestel sein- en wisselbediening Westerntor en rechter foto gezicht op station Wernigerode met vertrek van een HEX-trein naar Vienenburg en het HSB-depot in de vroege avonduren rond 18:30 uur. |
||||||
 |
 |
 |
 |
|||
| Wernigerode. Vertrek van een extra trein van de Osning-Bahn. Op de volgende foto loc 99 7239, rangerend (plm. 18:50) met materieel voor de volgende dag, dat reeds op het perronspoor wordt klaargezet, daarnaast loc 99 7237 rangerend met motorwagen 187 012 en de beide Malletlocs na de afsluiting van de materieelopstelling. Tenslotte het verlate vertrek (19:40) van de extra trein naar Hamburg en Haste, getrokken door loc 44 1486. Zie alinea in de artikeltekst. Hiermee kwam een eind aan, althans op spoorgebied, succesvolle jubileumdag in Wernigerode. |
||||||
Vrijdag 8 juni een retourtje naar de Brocken. Met trein 8933 uit Wernigerode, v: 09:42 (met een extra pauze in Drei Annen Hohne van 10:20 tot 11:15) en met trein 8925 door naar de Brocken a: 12:06. Terug met trein 8929, v: 14:51 naar Drei Annen Hohne, a: 15:33. Op dit fraaie station is een paar uurtjes rondkijken naar (en foto’s maken van) vertrekkende en binnenkomende treinen geen straf.
 |
Of het weer bovenop deze berg goed is, is altijd weer afwachten, maar op deze dag had ik geluk. Redelijk zonnig en helder, zodat het zicht goed was. Wel een stevige wind. De top van deze berg hult zich 306 dagen per jaar in mist of wolken en op 230 dagen per jaar is er neerslag. De windkracht is gemiddeld 5 Bf. Maar is het eenmaal helder, dan kijk je zomaar 200 km ver weg. In het hoofdstation van de HSB in Wernigerode hangt bij het loket een webcam met de actuele weersinformatie, zodat een besluit om wèl of niet naar de bergtop te gaan, op het laatste moment nog genomen kan worden. |
Vanwege de leesbaarheid van dit artikel zijn/worden de foto’s van deze dag (8 juni 2012) geplaatst op pagina 2: “Brockenbahn”, inclusief de foto’s die in Drei Annen Hohne zijn gemaakt.
Zondag 10 juni
Op deze dag maakte ik een rondreis met een dagkaart (Harz Tour Card, 18,00 euro) over de Selketalbahn via Drei Annen Hohne, Eisfelder Talmühle naar Stiege, Alexisbad, Quedlinburg en met treinen van vervoerder HEX (Veolia Transport) weer terug naar Wernigerode.
Een korte samenvatting van de dienstregeling:
(*) NB. De motorwagen rijdt na aankomst in Stiege als trein 8914 door naar Hasselfelde en maakt daar een korte kering (a: 14:32 / v: 14:36) om vervolgens als trein 8916 weer via Stiege (a: 14:49 / v: 14:50) naar Alexisbad door te rijden. Dit slagje Stiege – Hasselfelde heb ik niet meegereden om in Stiege tijdens het half uurtje de keerlus (Wendeschleife) te kunnen fotograferen. Zie het lijnenkaartje.
Deze driedaagse reispas geeft bovendien gratis vervoer op (stads)bussen van HBB (Halberstadt), Q-bus in de regio, WVB (Wernigerode), HVG (Halberstadt) en alle treinen van DB Regio en HEX. Wie meer wil zien dan treinen en meer tijd heeft: zeer aan te bevelen !
 |
 |
Vanwege de leesbaarheid van dit artikel zijn/worden de foto’s van deze dag (10 juni 2012) geplaatst op pagina 3: “Selketalbahn”.
Maandag 11 juni
Op deze dag reisde ik terug naar Nederland via de route:
Tenslotte
De IC-treinen naar/van Berlijn – Nederland kunnen zeer druk zijn. Een tijdige zitplaatsreservering is aan te bevelen. Wie ook tijdig zijn kaartje koopt, kan uit zeer goedkope tarieven kiezen. De reserveringstermijnen staan drie maanden voor vertrekdatum open.
Via Treinreiswinkel.nl boekte ik voordelige treintickets op het internationale traject. Ook NS Hispeed kent voordelige treintarieven.
In Wernigerode zijn prima hotels en restaurants te vinden met gunstige tarieven.
Dankzij het uitstekende weer (zonnig, geen regen, mist of zware bewolking), het prima hotel, en de uitstekende restaurants die Wernigerode te bieden heeft, de gezellige drukte en de bevriende Nederlandse hobbyisten die ik ook ontmoet heb, was het lange weekend zeer geslaagd.
Geraadpleegde bronnen: links naar websites:
Geraadpleegde personen:
Nico Spilt – Bunnik
Jos Beerman – Amsterdam
met dank voor hun bijdragen.
Boeken:
Talrijke (foto)boeken, kalenders, ansichtkaarten zijn te koop via boekwinkels, internet, de NVBS-winkel in Amersfoot en de HSB-shop in Wernigerode. Ik volsta hier met een algemene verwijzing daarnaar.
De “Neue Wernigeröder Zeitung” heeft een speciaaluitgave (Sonderausgabe) 2012 uitgebracht met tal van historische artikelen over HSB en haar voorgangers.
 |
 |
|
Edward Bary, juli 2012
 |
 |
|
 |
 |
|
| Ter gelegenheid van “125 Jahre Schmalspurbahnen im Harz” werd door uitgever Verlag Dirk Endisch in 2011 een dubbelboek uitgegeven onder de titel “Von der GHE zur HSB” met als ondertitel “Tradition und Innovation auf Meterspurgleisen im Harz”. De uitgave bestaat uit een Band 1 en een Band 2 en wordt geleverd in een kartonnen omslagbox; deze box is fraai afgewerkt, geplastificeerd en van foto’s voorzien. De uitgave beschrijft gedetailleerd de ontwikkeling van de smalspoorlijnen in de Harz van de GHE tot en met de tegenwoordige HSB. In Deel 1 wordt de Selketalbahn beschreven. Zowel de geschiedenis van het spoornetwerk tot 1989 worden ook de economische en politieke achtergronden verklaard die tot de aanleg van de spoorlijnen in de Harz hebben geleid. |
||
| Verzamelband, omslag met 2 delen Boek: Von der GHE zur HSB Deel 1: Die Selketalbahn Uitgever: Verlag Dirk Endisch Jaar van (eerste) uitgave: 2011 Auteur: Dirk Endisch ISBN 978-3-936893-70-0 |
Verzamelband, omslag met 2 delen Boek: Von der GHE zur HSB Deel 2: Die Harzer Schmalspurbahnen GmbH Uitgever: Verlag Dirk Endisch Jaar van (eerste) uitgave: 2011 Auteur: Dirk Endisch ISBN 978-3-936893-70-0 |
|
|
|
||
.jpg) |
.jpg){kind=spacer} |
|
| Boek: Harzquerbahn ü. Südharz-Eisenbahn Uitgever: ALBA Verlag ISBN 3-87094-214-2 Jaar van (eerste) uitgave: 1990 Auteur(s): Hans Röper ua. |
Boek: Die Harzer Schmalspurbahnen Uitgever: Transpress Verlag - Stuttgart ISBN 3-613-71103-6 Jaar van (eerste) uitgave: 1999 Auteur(s): Gerhard Zieglgänsberger / Hans Röper |
|
Edward Bary, januari 2014