NS 20

Het directierijtuig NS 20 is enig in zijn soort en dus een eenling te noemen. Van 1952 tot 1960 werd het stroomlijnmotorrijtuig 11 (ex omBC 102, ex 2907) ingezet als inspectierijtuig. Daarnaast werd er bij Allan in Rotterdam een speciaal inspectierijtuig voor de NS-directie gebouwd. Dit rijtuig, de NS 20, is technisch afgeleid van de DE 1 en maakte deel uit van de bij Allan lopende bestelling voor nieuw dieselmaterieel. Het rijtuig werd op 3 juni 1954 in de werkplaats Utrecht in dienst gesteld. De motorfabrikant was AEC. De vormgeving wijkt wel af van ander materieel. De bestuurderscabines zijn ondergebracht in twee uitstulpingen in het dak, waardoor inzittenden zowel voorin als achterin een panoramisch overzicht op de baan hebben, terwijl de machinist over hen heen kijkt. Door de bulten op het dak werd het rijtuig al spoedig Kameel genoemd. Bij aflevering was het rijtuig donkerblauw geschilderd. Langs de ramen was een lichtblauwe band aangebracht. Het dak was, inclusief de cabines, wit geschilderd. Boven en onder de frontruiten waren rode biezen aangebracht. Onder de frontruiten was, net als bij de DE1 en DE2 treinstellen, een zogenaamde Allan-vleugel aangebracht. Het rijtuig beschikt niet over koppelingen, waardoor het niet met ander materieel te combineren is. Alleen met een speciale koppelboom, die aan een oog voorop de kop bevestigd kan worden, kan het rijtuig aan een andere trein gekoppeld worden om bijvoorbeeld te worden gesleept. Het rijtuig werd na aflevering ingezet voor inspectieritten en bezoeken van de directie in het land.

In de jaren zestig was de inzet van dit inspectierijtuig nogal omgeven met een zekere geheimhouding. De Directie kon zomaar ergens voor inspectie opduiken, passend in de tijdgeest van die jaren. Dienstregelingen waren geheim en fotograferen van het voertuig was zelfs verboden; de hobbyist die toch weet kreeg van een rit, moest foto’s maken op heimelijke plaatsen langs de lijn…..

NS 27

Al in 1934 was bij NS de stroomlijnvorm geïntroduceerd met de indienststelling van de 3-wagentreinstellen 11-50. Met name die stroomlijnvorm was indertijd een ware revolutie; tot dat moment kende NS slechts ‘getrokken materieel’. De bouw van de DE3-en vond plaats bij drie bedrijven: de 11-25 en de 40-50 bij Werkspoor, de 26-35 bij Beynes en de 36-40 bij Allan. Dit vooroorlogse materieel verzorgde lange tijd het lange afstandsverkeer in ons land (een met de huidige Intercity diensten vergelijkbaar netwerk). Na de oorlog - en zeker ook door de met voortvarendheid ter hand genomen elektrificatie - verdwenen deze mooie treinstellen meer en meer naar aanvullende dieseldiensten op (nog) niet geëlektrificeerde nevenbaanvakken.

De Werkspoortreinstellen zouden 1-25 genummerd worden, doch toen er nog maar een paar stellen reden (1-6) werd besloten de al rijdende en nog komende stellen 1-10 te vernummeren in 41-50. Het zou te maken hebben met de misverstanden bij reizigers betreffende de klasse aanduiding. De 41 is dus eigenlijk de eerst in dienst gestelde DE3, hoewel het nummer anders doet vermoeden.

NS 41

Motorrijtuig DE1 41 is de vertegenwoordiger van in de jaren vijftig in dienst gesteld diesel-elektrisch reizigersmaterieel, dat - samen met in dezelfde periode in dienst gestelde diesel-elektrische locomotieven van de serie 2200/2300 en 2400/2500 en de elektrisch locomotieven series 1100, 1200 en 1300 - een (versneld) einde inluidde van het stoomtijdperk bij NS, dat in januari 1958 definitief vaarwel gezegd kon worden. De DE1-en (en de DE2-en) zijn door het leven gegaan als ‘Blauwe Engelen’ en (formeel, naar de typeaanduiding destijds) Materieel Plan X en betekenden bij hun introductie indertijd in veel gevallen de redding van de exploitatie van de nevenlijnen. De parkgrootte was als volgt: 30 motorrijtuigen DE1 genummerd 21-50, 46 tweedelige treinstellen DE2 genummerd 61-106. Na modernisering: 25 tweedelige treinstellen DE2 genummerd 161-186.

NS 114

De ontwikkeling van een nieuwe generatie diesel-elektrische treinstellen begin jaren zestig was gebaseerd op nieuwe technieken (centraal bediende schuifdeuren, later zwenk-zwaaideuren, verbeterde aanzettechnieken en rijkarakteristieken) en een nieuwe stroomlijnvorm (als afgeleide van het bekende Hondekopmaterieel). Deze serie (genummerd DE3 111-152) kreeg de interne materieelaanduiding Materieel Plan U en de treinstellen hebben het gezicht van NS bepaald op bijna alle dieselbaanvakken van ons land, m.u.v. Limburg, maar zijn met name bekend in Noord Holland, en de lijnen Nijmegen – Venlo - Roermond, Zwolle - Emmen, de oostelijke en westelijke Betuwelijn en Groningen - Leeuwarden. DE3 114 is een vertegenwoordiger van deze serie moderne dieseltreinstellen.

Op 18 maart 2008 werd de DE1 20 formeel in permanente bruikleen overgedragen door NS aan het Spoorwegmuseum. Een bijzondere dag in de carrière van de Kameel. De zes foto's in dit blokje zijn gemaakt door Peter van der Vlist.