Pagina: [1] [Terug]


Materieel Gelenktriebwagen (GTW)

De Stadler GTW (voluit Gelenktriebwagen) zijn elektrische en dieselelektrische treinen, bestemd voor het regionaal personenvervoer. De treinen zijn volgens een modulair concept opgebouwd. Het materieel is een vorm van lighttrain.

Geschiedenis
Het treinstel werd in de 20e eeuw ontworpen en ontwikkeld door Stadler Rail AG.
Stadler Rail AG is een Zwitserse fabrikant van rollend materieel. De hoofdvestiging is in Bussnang in het kanton Thurgau (TG). In 1942 werd door Ernst Stadler een Ingenieurs bureau in Zürich opgericht. Drie jaar later werd begonnen met de productie van akku en diesel locomotieven voor de rangeerdienst. Na de bouw van de eerste montagehal in Bussnang/TG in 1962 werd Stadler Rail AG in 1976 opgericht. Sinds 1984 worden hier railvoertuigen geproduceerd. Na de dood van Ernst Stadler in 1989 kocht werknemer Peter Spuhler het bedrijf. Onder deze nieuwe directeur-eigenaar heeft Stadler een grote groei doorgemaakt, van 18 naar 1000 man personeel. Spuhler is ook politicus: sinds 1999 is hij lid van de Nationale Raad voor de Zwitserse Volkspartij (SVP).
De treinen voor Deutsche Bahn (DB) en Hessische Landesbahn (HLB) werden in licentie bij Bombardier Werk Bautzen en voor de Organismos Sidirodromon Ellados (OSE) bij Hellenic Shipyards gebouwd. Van de treinen voor Sistemi Territoriali (ST) worden de draaistellen door AnsaldoBreda vervaardigd.

Constructie en techniek
Een Gelenktriebwagen als treinstel is opgebouwd uit een aluminium frame met een frontdeel van GVK. De modulair opgebouwde treinen bestaan uit een aandrijfmodule met aan beide zijden een stuurstandrijtuig. Er kunnen naar wens extra rijtuigen tussen geplaatst worden. Een GTW is "zwevend geleed": ieder rijtuig heeft aan één uiteinde een draaistel en hangt aan het andere uiteinde aan de aandrijfmodule of aan het volgende rijtuig. Het treinstel heeft een lagevloerdeel. Deze treinstellen kunnen tot vier stuks gecombineerd rijden. De treinstellen zijn uitgerust met luchtvering.

Inzet
Het technische concept voor dit materieel wordt in diverse landen, met uiterlijke verschillen in verschijningsvormen zowel in dieselelektrische uitvoering als in elektrische uitvoering (wisselstroom en gelijkstroom) met bovenleidingstroomafname geëxploiteerd.

In de volgende landen is (het basisconcept van) dit materieel aan te treffen:
  • Duitsland
  • Frankrijk
  • Griekenland
  • Italië
  • Oostenrijk
  • Spanje
  • Slowakije
  • Verenigde Staten
  • Zwitserland

In Nederland is de dieselelektrische uitvoering aan te treffen:

  • als Spurt bij Arrvia
  • als Velios bij Veolia Transport

Nederland

In dit schema zijn voor de volledigheid zowel de diesel-elektrische als de elektrische varianten en aantallen opgenomen.

Serie Vervoerder In dienst gesteld Aantal Aantal rijtuigen Aandrijving
Spurt Arriva 2006-2007/2009-2010 43 + 8 2 en 3 Diesel-elektrisch
Velios Veolia Transport 2007-2008/2009 16 2 en 3 Diesel-elektrisch
Spurt Arriva 2008 7 2 en 3 Gelijkstroom / Bovenleiding
Velios Veolia Transport 2008 8 2 en 3 Gelijkstroom / Bovenleiding


Secundaire spoorlijnen spelen in deze tijd van intensieve mobiliteit en alternatief voor het overvolle autowegennet allang geen achtergebleven rol meer. Vaak vormen zij de haarvaten op en van het aansluitende Intercitynet van NS Reizigers. In toenemende mate zorgen regionale vervoerders voor kwaliteitsverbetering, frequentie- en comfortverhoging van het treinverkeer en het materieel in hun vervoersgebied.
Ook stellen provinciale overheden hoge eisen aan kwalitatief optimale vervoersprestaties bij de gunning van concessies, die vaak voor vele jaren vastgelegd worden.
Deze treinstellen zijn uitermate geschikt daarin een prima vervoersprestatie te vervullen. Derhalve is dit materieel aan te treffen op de noordelijke “nevenlijnen” rond Groningen en Leeuwarden (diesel), op de Maaslijn van Nijmegen via Venlo naar Roermond (diesel), de Heuvellandlijn in Zuid Limburg van Maastricht naar Kerkrade (elektrisch) en tussen Dordrecht en Geldermalsen (elektrisch) bij bovenvermelde vervoerders.

Bronnen, literatuur en referenties:

Op genoemde websites en in genoemde literatuur zijn meer technische informaties en foto’s te vinden.

Stadler GTW, bij Veolia "Velios" genoemd, bij Arriva bekend als Spurt. GTW staat voor Gelenktriebwagen: geleed treinstel. De aandrijving vindt plaats door een korte, twee-assige motorwagen. Hieraan zijn de andere rijtuigen, die elk maar één draaistel hebben, gekoppeld. Veolia heeft twee soorten GTW's: type 2/6 en type 2/8. De 2 slaat op het aantal aangedreven assen, het andere cijfer op het totaal aantal assen. Type 2/6 heeft een motorrijtuig en twee rijtuigen, type 2/8 heeft een motorrijtuig en drie rijtuigen. Stadler levert ook andere samenstellingen. Arriva in Friesland rijdt eveneens met GTW's van Stadler; hier worden ze "Spurt" genoemd. Veolia heeft ook elektrische GTW's, bestemd voor de lijn Maastricht-Kerkrade. Tevens rijden er elektrische GTW's van Arriva tussen Dordrecht en Geldermalsen. Boxmeer, 26 januari 2008. Stadler GTW 356 op weg van Nijmegen naar Roermond. Foto: Nico Spilt.
In het voorjaar van 2007 heeft Veolia een prijsvraag uitgeschreven om hun treinen een naam te geven. Naar aanleiding hiervan hebben de reizigers namen van bekende Limburgers ingestuurd. De meest genoemde bekendheden zijn vervolgens benaderd door Veolia. Het resultaat is dat de afbeeldingen van onderstaande Limburgse grootheden op de treinen te zien zijn. De winnaars van deze prijsvraag ontvingen een dagtrip voor twee personen naar Brussel, inclusief diner. De bekende Limburgers op de treinen van de Heuvellandlijn zijn Beppie Kraft, Sjeng Kremers, Sjef Diederen, Jac. P. Thijsse, Andre Rieu, Sint Servaas, Jo Coenen en Pieke Dassen. De namen van de portretten op de Maaslijn zijn Jan Linders, Mat Vestjens, Connie Palmen, Gé Reinders, Bart Brentjens, Willem Nijholt, Jack Poels, Pierre Cnoops, Chriet Titulaer, Titus Brandsma, Joris Ivens, Pater Karel, Jan Klaassens, Pierre Cuypers, Jan van Cuijk en Wilhelm Tell. Boxmeer, 26 januari 2008. Motorwagen van Stadler GTW 7355. Foto: Nico Spilt. Beeltenis van Connie Palmen.
Stadler GTW’s 653 en 503 van vervoerder Veolia Transport in Heerlen. Foto: Gerard van Vliet, 2 mei 2009.

Topdrukte in Tiel op een regenachtige zondag: drie vervoerders bezetten alle drie sporen. Van links naar rechts, Arriva-treinstellen 369 + 252 + 368 + 366, fabrieksnieuw afgeleverd door het Zwitserse Stadler vertrekken op proefrit richting Arnhem van spoor 1. Arriva neemt vanaf 9 december 2012 de treindienst naar Arnhem over van vervoerder Syntus in het kader van de nieuwe concessieverlening. Direct na aflevering van de nieuwe treinstellen is de opleiding en instructie voor machinisten door Arriva voortvarend ter hand genomen. Daarnaast treinstel 3447 van Syntus (huurstel) is net binnengelopen op spoor 2 als trein 31152 uit Arnhem en al omgebouwd om als trein 31151 weer naar Arnhem te vertrekken en rechts op spoor 3 staat SLT-treinstel 2433 uit/naar Utrecht van vervoerder NS Reizigers als trein 6051/6052. Foto: Gérard van Teeffelen, 26 augustus 2012.