modelbouw

Inleiding

Wat doet een pagina Modelbouw onder de navigatie Harzer Schmalspur Bahnen (HSB)?
Het antwoord is even simpel als fascinerend: de HSB bestaat ook in miniatuur.

Mijn website bevat hoofdzakelijk artikelen en foto’s van het grootbedrijf. Maar het spoor- en trambedrijf is een dankbaar onderwerp deze in het klein na te bouwen. Door vele spoorliefhebbers en tientallen verenigingen wordt die spoorwereld nagebouwd, levensecht, rijdend en vaak met complete scenery. De ruimte, de omgeving, de landschappen, bruggen, stations en de beveiliging waarin treinen en trams zich bewegen zijn even belangrijk. Vaak wordt gekozen voor een speciaal tijdvak (de zogenaamde tijdperkbinding met zijn specifieke kenmerken) of bijzonder thema. De modelbouw is een hobby voor álle leeftijden die door duizenden liefhebbers beoefend wordt: vliegtuigmodelbouw, scheepvaartmodelbouw, treinenmodelbouw etc.

De treinenmodelbouwhobby gaat veel verder dan wat wel eens ten onrechte genoemd wordt “met treintjes of autootjes in het klein spelen”. De èchte modelbouwer is een vakman om het grootbedrijf zo natuurgetrouw mogelijk op kleinere schaal weer te geven; niet alleen het materieel in al zijn soorten en vormen op tal van variaties aan spoorbanen, maar vooral ook de complete scenery (landschappen). Nabouwen is voor vele liefhebbers een doel op zich en een dankbare vorm van vrijetijdsbesteding. Modelbouwers zijn kenners van details; het moet echt zijn.

Ik beoefen die vaardigheden (helaas) niet, vandaar dat mijn website geen eigen werk op modelbouwgebied weergeeft. Maar ik maak graag ruimte om de inspiratie die anderen in hun modelbouwhobby ontlenen aan het grote spoor- of trambedrijf hier op deze plek te presenteren en uiteraard voor zo ver ze een relatie hebben met mijn eigen thema’s. Daarvoor is een speciale navigatieknop ontwikkeld "Modelbouw", die zoveel mogelijk de hoofdnavigatie volgt en dus ondergebracht is bij het land/bedrijf waarvan de modelbouw een afspiegeling is.

De modelbouw van de Harzer Schmalspur Bahnen (HSB) is ondergebracht in de hoofdnavigatie van het grootbedrijf, in dit geval dus HSB.

De modelbaan van Frans van den Hurk

Naar aanleiding van mijn artikel Uitgelicht over de HSB stuurde Frans van den Hurk mij enkele fraaie foto’s van zijn tuinspoor met een beschrijving ervan en een schets van het sporenplan.
Op zijn LGB-baan rijdt onder meer materieel van de HSB. Een mooie gelegenheid om aan te sluiten bij het nieuwe thema hierover.

Graag geef ik op deze pagina de ruimte om het grootbedrijf ook in het klein te bewonderen.

Frans schreef mij het volgende.

Ik ben ongeveer een jaar geleden begonnen met mijn LGB-tuinbaan. LGB (Lehmann Gross Bahn) bestaat sinds eind jaren ’60, en was aanvankelijk een uitbreiding op het assortiment van speelgoedfabrikant Lehmann uit Nürnberg. Het concept van modeltreinen in grote schaal (1:22,5, spoor IIm genoemd) bleek aan te slaan, en werd systematisch uitgebouwd tot het LGB zoals we dat heden ten dage kennen. LGB is tegenwoordig onderdeel van het bekende Märklin-concern.

Zoals zo vaak bij een modeltreinhobby werd aangevangen met een standaard beginset, die daarna steeds meer uitgebreid werd. Omdat LGB weerbestendig is, lag het voor de hand een baan te maken in de tuin (de "G" in LGB wordt ook vaak vertaald met "Gartenbahn"). Hiervoor werd een nauwelijks gebruikt terras ontdaan van tegels, hiervoor in de plaats kwam een ondergrond van grind op worteldoek. Gaandeweg is hierop een miniatuur-landschap ontstaan, waarin een bergje met een tunnel. De huisjes zijn voornamelijk van Pola, en ook deze zijn weerbestendig.

Baanontwerp

Voor LGB-begrippen is de baan niet groot, maar veel ruimte had ik niet ter beschikking: het is een L-vorm met zijden van 5 resp. 4 meter, met een breedte tussen de 1,20 en 1,60. Het parcours bestaat uit een rondgaande hoofdbaan van ongeveer 20 meter lengte, met een tweesporig station met een kopspoortje met locloods. Aan de rechterzijde is een aftakking naar een drietal opstelsporen in een houten loods. Hier worden de treinen gestald als ze niet in gebruik zijn. Ook is er een zijlijntje, wat via een wegneembare brug het tuinpad oversteekt naar de zijtuin, en over een betonnen boogviaduct eindigt bij een kopstationnetje.

Hieronder een schets van het baanontwerp; hierop staan de sporen en de spoorweggerelateerde gebouwen en installaties.

Het rollend materieel is erg gevarieerd. Naast de hier getoonde HSB-stoomloc 99 6001 met de typische DR-smalspoorrijtuigen is er ook een smalspoor-dieselloc serie 2095 van de ÖBB actief en een tweetal zogenaamde “Stainz” stoomlocjes, die in trek-trek-formatie met twee personenrijtuigjes doorgaans de zijlijn bedienen. Ook is er een aantal goederenwagens, o.a. van de MOB, en een Amerikaanse veewagen met geluidsmodule, die het geluid van koeien voortbrengt. Hoewel de nadruk ligt op smalspoor, rijdt er ook een ICE rond (door LGB “LCE” genoemd) en een “Taurus”-E-lok van de Oostenrijkse WLB (Wiener Lokal Bahn).

De besturing is analoog, met een gelijkspanning van maximaal 22 Volt. De snelheidsregeling geschiedt draadloos middels een handzendertje, waardoor men erg “mobiel” is. De opstelsporen, alsook het kopstation, kunnen d.m.v. een momentschakeling (met simpele deurbelknoppen) met rijspanning gevoed worden, zodat niet alle treinen tegelijk gaan rijden.

Een buitenbaan vergt wel het nodige onderhoud, zo zijn bv. vuil en blaadjes op de rails ook hier een bekend fenomeen. Periodiek worden de rails schoongemaakt met een klein schuurmachientje waarmee de vuilaanslag wordt verwijderd. LGB heeft een speciale poetsloc in het programma die met twee roterende schuurschijfjes de rails schoonmaakt, die staat nog op mijn verlanglijstje.


HSB-loc 99 6001 in LGB-uitvoering op de tuinbaan van Frans van den Hurk; 30 juni 2012.


HSB-loc 99 6001 in LGB-uitvoering op de tuinbaan van Frans van den Hurk; 30 juni 2012.


Sinds kort rijdt in de treinencollectie van de tuinbaan van Frans van den Hurk een originele smalspoor bagagewagen van de DR mee, zoals die tegenwoordig bij de HSB aan te treffen is. Foto's: Frans van den Hurk, 22 augustus 2012. De kerk op de achtergrond is een voorstelling van een Beierse hallenkerk met zogenaamde Zwiebelturm. Op de rechter foto passeert een trein getrokken door loc 99 6001 het seinhuis van Rosenbach op 30 augustus 2012.