Noord-zuidlijn

Op de zuidpunt van het plein voor Amsterdam CS verrees begin 2012 een betonnen kolos. Het bleek een caisson te zijn, onderdeel van de Noord/Zuidlijn. Rienk Nauta fotografeerde vanaf 2 juni 2012 het bouwwerk vlak na de voltooiing van het caisson tegen het contrasterende decor van de Sint Nicolaaskerk. Vanaf 13 juni werd dit gevaarte afgezonken in de "slappe" Amsterdamse bodem. Dit deed men door de zandbodem eronder weg te zuigen. Op 26 juli werd nog snel even een kunstwerk op het bouwwerk gemaakt (derde foto hieronder) dat de dag erna nog net op tijd vastgelegd kon worden op de foto. Op 8 augustus was dit al verdwenen onder het zand. Het gevaarte zakte gemiddeld 60 cm per dag, er is ook nog even stagnatie geweest in het zakken omdat het gevaarte op een oude kademuur stuitte. Voor degene die het wil volgen, klik hier en hier.

Alle foto's van dit thema zijn gemaakt door Rienk Nauta.

Beelden uit 2012

Amsterdam, Prins Hendrikkade/Damrak, 2 juni 2012.

Amsterdam, Prins Hendrikkade/Damrak, 13 juni 2012.

Amsterdam, Prins Hendrikkade/Damrak, 27 juli 2012.

Amsterdam, Prins Hendrikkade/Damrak, 7 augustus 2012.

Amsterdam, Prins Hendrikkade/Damrak, 8 augustus 2012.

Amsterdam, Prins Hendrikkade/Damrak, 8 augustus 2012.

Amsterdam, Vijzelstraat, 10 augustus 2012. De pijl geeft aan tot waar, diep onder de grond de tunnelboor zijn werk doet. De foto is 's morgens vroeg om half acht gemaakt. In de verte het Muntplein met de Munttoren. De boor Molly is op weg naar het Rokin. De andere 3 boormachines heten: Gravin, Noortje en Victoria.

Amsterdam, Vijzelstraat, 10 augustus 2012. De pijl geeft aan tot waar, diep onder de grond de tunnelboor zijn werk doet. De foto is 's morgens vroeg om half acht gemaakt. In de verte het Muntplein met de Munttoren. De boor Molly is op weg naar het Rokin. De andere 3 boormachines heten: Gravin, Noortje en Victoria.

Amsterdam, Prins Hendrikkade/Damrak, 28 augustus 2012. Panoramafoto. Op de voorgrond is nog net zichtbaar de gele streep op het ponton dat hier gebouwd is en dat men heeft laten zakken. Waar de steigers staan tussen de damwanden werd later de boor uit de grond gehaald.


Dag van de Bouw

Beelden uit 2014

Jaarlijks organiseren aannemers en uitvoerders in de bouwsector een open kijkdag voor het geïnteresseerde publiek. Wat doorgaans onzichtbaar is of alleen van verre afstand waargenomen kan worden, wordt op de Open Bouwdag van dichtbij aan het publiek getoond waar Nederland aan werkt. Ook deze website besteedt aan tal van spoorbouwprojecten aandacht, klik hier voor een overzicht. Helaas moest ik dit jaar 2014 een andere keuze maken en kon geen gebruik maken van het bezoeken van boeiende bouwprojecten.

Zaterdag 24 mei 2014 was het mogelijk om een kijkje achter de hekken van een bouwlocatie te nemen tijdens de negende editie van de Dag van de Bouw. Gesproken kan worden van (weer) een groot succes. Door heel Nederland trok de Dag van de Bouw in totaal 125.000 bezoekers. Dat is even veel als vorig jaar, maar toch een forse stijging, omdat er in 2013 maar liefst 55 projecten meer open waren. Gemiddeld kwamen er nu per project 715 bezoekers, tegenover 539 vorig jaar.

Tijdens de 2 daagse opening van de Noord/Zuidlijn zijn er 19.000 bezoekers geweest die door de tunnel hebben gewandeld. Vooraf moest men zich via de website inschrijven. De wandeling door de tunnels was een interessante beleving; er waren geen begeleiders maar wel was overal personeel aanwezig dat vragen beantwoordde van het publiek.

Rienk Nauta reisde naar Amsterdam en bezocht de voortgang van de bouw van de noord-zuidlijn. Een fotoreportage staat hieronder.

Volgend jaar viert de Dag van de Bouw zijn tiende verjaardag.


Oud en nieuw: links de treinoverkaping en rechts de nieuwe van het busstation.
De ingang van de autotunnel aan de oostzijde van het station. In het midden de flyover naar het busstation.
De in- en uitgang aan de west zijde en in het midden weer de flyover van het busstation. Oude en nieuwe architectuur met het Havengebouw van de Architect Dudok op de achtergrond.
Ingang IJ-zijde van de tunnel voor voetgangers (links) en fietsers (rechts).
De tunnel voor voetgangers (links) en fietsers (rechts).
Wederom de tunnel voor voetgangers (links) en fietsers (rechts). Foto is genomen vanaf de zijde van het IJ. Links de tegelwand van het trottoir, deze begint met donkere tegels en daarna licht en dan komt langzamerhand de wandversiering tevoorschijn.
Tunnel voor voetgangers (links) en fietsers (rechts). Het jongetje staat de tegeltjes te tellen. De tekening wordt steeds duidelijker.
Het uiteindelijke resultaat, met een duidelijk Amsterdams accent. Hopelijk zullen graffitispuiters enig benul van historie in acht nemen en het kunstwerk ongemoeid laten.
Links in het midden een trap naar het perron, in het midden de nieuwe steunen voor de perronoverkapping.
De nieuwe ondersteuning van de sporen.
Overzicht van de nieuwe passage, gezien in de kijkrichting naar het IJ.
Het perron van CS van de noord/zuidlijn.
De tunnelingang op het vasteland. Voorbij de pilaren in het midden begint het deel met de afgezonken caissons.
Indrukwekkende informatie.
In de ruimte van het voormalige ponton. gezien in de kijkrichting naar de Dam, hier komt straks de metro uit.
Voormalige pontonruimte. Het gat in het midden heeft gediend om de boor uit te tillen.
De tunnel onder het Damrak richting Beursplein.
Er kon tot halverwege het Beursplein gelopen worden.
Een verbindingssluis tussen de beide tunnelbuizen onder het Beursplein. Hier is afgebeeld de buis richting het Rokin.
Het project kende diverse problemen: lekkages in tunnelbuizen en verzakte huizen.
Gezicht op station Amsterdam Centraal.
..... en het westen daarvan.
Luchtfoto van Amsterdam CS, IJ-zijde. De blauwe pijl is de nieuwe passage onder het station. De rode pijl is de nieuwe fiets- en voetgangerstunnel. De witte pijlen zijn de in en uitgangen van de Michiel de Ruijtertunnel voor auto verkeer. Onder het busstation en boven de autotunnel komt het voetgangersgebied. Foto en bron: folder noord-zuidlijn.

De "kathedraal", imposant bouwwerk. De bijnaam is ontleend aan de ronde gewelven.

Op 26 mei 2014 heeft de bouwput al plaats gemaakt voor water. Keersluizen en bruggen worden weer in oude luister teruggebracht. De historische stad wordt geleidelijk weer toonbaar en de jarenlange overlast in de openbare ruimte is voorbij. Vergelijk dit beeld met vorige foto's hierboven.

Bronnen en websites:

Amsterdam Centraal

Amsterdam Noord-zuidlijn


Internationale award voor ontwerpers boortunnel Noord/Zuidlijn

De tunnelontwerpers van de Noord/Zuidlijn hebben in London de Ground Engineering Award 2014 gewonnen, in de categorie ‘International Project of the Year’. Het was de zevende keer dat deze prestigieuze prijs werd uitgereikt. Eerder kreeg de Noord/Zuidlijn ook al Schreudersprijs en ontving de aannemerscombinatie die de tunnel onder het IJ en Amsterdam Centraal heeft aangelegd de International Tunneling Award.

De Ground Engineering Awards zijn een initiatief van het Britse vakblad Ground Engineering. Deze jaarlijkse prijzen worden uitgedeeld aan bijzondere projecten en mensen op het gebied van ondergrondse bouwtechnieken, funderingen en andere technieken voor bouwen in de grond. Voor het tunnelboorproject in Amsterdam heeft Witteveen+Bos de award ‘International Project of the Year’ gewonnen. Ingenieursbureau Witteveen+Bos was verantwoordelijk voor het ontwerp en begeleiding van de uitvoering van de boortunnels.

Unieke situatie

De boortunnels van de Noord/Zuidlijn moesten worden gemaakt in zand en klei, wat weinig ondersteuning biedt. Het boren door slappe grond is op zichzelf al een uitdaging, maar het boren langs en onder zoveel huizen op houten paalfunderingen maakt de Amsterdamse situatie uniek. Projectleider boortoezicht Jeroen de Leeuw: “We hadden van te voren nog weinig ervaring met boren in Nederland en ook bij internationale projecten hadden ze geen antwoorden op onze specifieke ontwerpvragen. Daarom waren we genoodzaakt om praktijkproeven uit te voeren, zoals het nabootsen van Amsterdamse huizen op palen bij eerdere boorprojecten. Dat leverde waardevolle informatie op.”

Een van de belangrijkste middelen die is ingezet bij het boren, is het grootste meetsysteem dat op dat moment bestond. Dit hield nauwkeurig de bewegingen van de panden en de straat in de gaten. De ruwe data werd met behulp van software omgezet tot direct toegankelijke informatie voor de boorders om het boorproces voortdurend bij te sturen.

Aangepaste tunnelboormachine

De Leeuw: “Ook het innovatieve ontwerp van de tunnelboormachine heeft een grote rol gespeeld. Deze is samen met de fabrikant Herrenknecht ontwikkeld. De machine is op allerlei aspecten aangepast om zo goed mogelijk door de Amsterdamse bodem te boren en de krappe bochten zo goed mogelijk te maken. Mede hierdoor hebben we de tunnels met zeer beperkte grondzakkingen kunnen bouwen.”

“Uiteindelijk zijn het de mensen die keihard hebben gewerkt en vakwerk hebben geleverd. Alleen door goede samenwerking tussen boorders, ingenieurs en mensen van de boormachinefabrikant kun je tot een topprestatie komen. Dat we daar nu ook internationaal erkenning voor hebben gekregen, is heel mooi”, aldus de projectleider.


Bron:: SpoorPro.nl, vakblad voor de railbedrijven, gepubliceerd op 13 juni 2014.


Uitkijkpunt Rokin op metroverbinding Noord-Zuidlijn verdwenen

Het Ondergronds Uitkijkpunt Rokin op de werkzaamheden aan de Amsterdamse metroverbinding Noord-Zuidlijn is verdwenen. Het punt vanaf waar bezoekers een kijkje konden nemen in de bouwput is verdwenen omdat er verdere werkzaamheden aan het toekomstige metrostation Rokin plaatsvinden. Het Uitkijkpunt stond symbool voor de omslag in de communicatie van het spoorproject: na de problemen in 2008 werd het roer omgegooid en veranderde de Noord-Zuidlijn van een relatief gesloten organisatie in een open project, waarbij bezoekers welkom waren.

Bezoekers konden op zondag 1 juni 2014 voor het laatst een blik werpen op de bouwwerkzaamheden via het Ondergronds Uitkijkpunt. Aannemer Max Bögl deed in de loop der jaren zijn uiterste best om bezoekers toch een blik op het werk te gunnen. Zo werd het grotere platform door de bouw van de parkeerdekken omgetoverd tot een Frans balkonnetje, maar nog steeds met uitzicht op de werkzaamheden.

Bezoekers

Bijna 350.000 bezoekers bezochten het Uitkijkpunt van de Noord-Zuidlijn sinds de opening in 2009. Vanaf datzelfde Uitkijkpunt waren bijvoorbeeld ook de ‘zwembadjes’ te zien die tijdelijk nodig waren om tegendruk te geven tegen ‘opdrukkend’ grondwater in december 2010.

Via de trap die naar het Uitkijkpunt leidde, konden bezoekers ook de toekomstige fietsenstalling bereiken. Die ruimte is veelvuldig gebruikt als tijdelijke expositieruimte, voor promotionele doeleinden of als concertzaal. Belangstellenden kunnen nog steeds een kijkje onder de grond nemen, maar dan via een rondleiding vanuit het Informatiecentrum op Stationsplein 7. Op www.hierzijnwij.nu is de voortgang van het project te volgen.


Bron: OV Pro.nl, vakblad voor stads- en streekvervoer, gepubliceerd op 30 mei 2014.


De verdere afbouw

De verdere afbouw van de metrotunnels en stationsvoorzieningen zal bestaan uit het aanleggen van de rails, het aanleggen van de tunneltechnische installaties, reizigersaccommodaties etc. Aan de noordzijde van het IJ ter hoogte van de ingang/uitgang van de tunnel worden de rails en andere materialen aangevoerd die voor de verdere afbouw noodzakelijk zijn.

Amsterdam Noord, 26 mei 2014. Bij de hijskraan bevindt zich de tunnel in-/uitgang aan de noordzijde van het IJ. Hier is ook meer ruimte voor de opslag van materialen. Hier vandaan worden de rails en andere materialen aangevoerd die voor de aanleg noodzakelijk zijn.
Amsterdam Noord, 26 mei 2014. Zelfde plek als de foto hiernaast. De spoorstaven liggen er al.


Proefbedrijf en afbouwen in 2018

Op 11 januari 2018 heeft bouwcombinatie VIA alle bouwlocaties overgedragen aan GVB en MeT behalve metrostation Noord, deze is nog "bouwlocatie". MeT staat voor Metro en Tram en is de organisatie die verantwoordelijk is voor de bouw, het beheer en onderhoud van het Amsterdamse metro- en tramnetwerk.

Hieronder recente foto’s van Rienk Nauta en beschikbaar gesteld voor deze website. Meer informatie op deze website.

Station Vijzelgracht, 4 januari 2018. Tussenniveau aan de zuidzijde van station; hier staan de poortjes en automaten.
Station Vijzelgracht, 4 januari 2018. Dit is hem dan de langste roltrap van Nederland met een lengte van 47 meter, een echte kuitenbijter voor wie deze roltrap moet beklimmen want begin januari draaide hij nog niet. Er is voor monteurs maar 1 ingang open dus als je naar de zuidzijde van het station moet ben je de klos: 95 treden naar beneden en daarna 95 treden omhoog en dan weer terug. Om bij deze roltrap te komen moet je eerst nog een roltrap van 25 treden nemen. Liften waren ook nog steeds buiten gebruik toen deze foto gemaakt werd. Wel is men inmiddels aan het opruimen en schoonmaken en uiteraard proefrijden met de metro's. Volgens het draaiboek wordt de Noord-Zuidlijn in januari overgedragen aan het GVBA.
Het traplopen op Vijzelgracht behoort inmiddels tot het verleden.
Een ritje met de langste roltrap van Nederland duurt ruim een minuut. Dat is beter dan 95 treden beklimmen.
Station Vijzelgracht, 4 januari 2018.De langste roltrap van Nederland met een lengte van 47 meter.


Station Noord, 16 januari 2018. Vanuit de hal van station uitzicht op het enorme busplatform. De bedoeling is om na ingebruikname van de Noord-Zuidlijn de buslijnen die de kop van Noord-Holland ingaan vanaf dit station te laten vertrekken. Zodat deze niet meer naar Amsterdam Centraal hoeven.
Station Noord, 16 januari 2018. De nu nog lege hal met de nieuwe toegangspoortjes.
Station Noord, 16 januari 2018. Een vertrekkende metro van station Noord richting station Zuid (WTC).
Station Rokin, 20 januari 2018. Uitgang Dam.
Station Vijzelgracht, 20 januari 2018. Plafond met lichtbeelden boven de roltrap.

Open Dag Noord-Zuidlijn!

Op zaterdag 20 januari 2018 werd een Open Dag gehouden. Iedereen was van harte welkom om alvast een Noord-Zuidlijn-voorproefje te komen nemen. De aanmelding hiervoor was al op 12 december 2017 gestart voor inschrijving vooraf.
De laatste Open Dag dateerde alweer van 4 juni 2016 en maakte onderdeel uit van de Dag van de Bouw. In 2017 stonden de testwerkzaamheden het niet toe om in mei aan te haken en moest de Dag van de Bouw overgeslagen worden. Nu het proefbedrijf draait en de meeste bouwkundige zaken klaar zijn, was er wel een mogelijkheid. Op 20 januari werd nog één keer de mogelijkheid geboden de stations te bezichtigen, voordat de Noord-Zuidlijn op 22 juli echt gaat rijden. Naar schatting maakten zo'n 40.000 bezoekers gebruik van die kans. Op 22 juli om 07:30 uur is het zover: na een bouwtijd van ruim 15 jaar start de expolitatie van de Noord-Zuidlijn.
Het gebeurt niet zo vaak maar tijdens de Open Dag stonden de toegangsdeuren van de Koninklijke Wachtkamer aan de centrumzijde open. Weliswaar met glas ervoor maar toch. Hieronder een paar sfeervolle foto's.
Bekijk het volledige historische overzicht van de Noord-Zuidlijn in Wikipedia, klik hier.




Bron: Uitzending Een Vandaag AVRO/TROS